Гуногун

Пайкар, строма (аз юнони stro­ma— фарш), 1) такягоқ, асос, бун (ё меҳвар) -и узви организми ҳайвонот, ки аз бофтаи номукаммали пайвасткунанда иборат буда, дар он қисмҳои хоси узвҳо ҷон доранд. Пайкар инчунин хуҷайраҳои қобили афзоиш ва рӯпӯши нах-нах дорад, ки ба такягоҳ будани он имкон фароҳам меоварад. 2) Асоси сафедаи …

Пайза, пайдза, пайзе, нишони расмиест, ки хонҳои муғул ба чопарҳои худ медоданд. Мувофиқи маълумоти муаррих Рашидуддин дар аҳди Чингизхон ва ворисони ӯ — Уқтой (1229—41), Гуюк (1246—48), ба феодалону савдогарон дода мешуд. Пайзаро аз тилло, (нуқра, мис ё чуб месохтаанд ва аҳолӣ маҷбур буд, ки дорандаи Пайзаро бо хӯрок, ҷои …

Пайдарпай, яке аз мафҳумҳои асосии математика аст. Пайдарпай аз элементҳои табиаташон гуногун, ки бо ададҳои натуралӣ 1, 2 … п, нумера- сияшуда ташкил меёбад ва ба на­муди л,, л2, •••» хп 6 мухтасар (лп) навишта мешавад. Элементҳое, ки аз онҳо’ Пайдарпай тартиб дода мешавад, узв­ҳои Пайдарпай ном доранд. Одатан Пайдарпай …

Пайдарпаии баргарданда, п а й д а р паии   рекуррентӣ, пайдарпаии а0, аь а2, …-ро гӯянд, ки аз рӯи таносуби ап+р + с1ап+р-1 + … + Срап = 0 (СЬ Ср — ададҳои доимӣ) муайян ме­шаванд. Аз рӯи ин таносуб р-то узви аввали пайдарпаиро дониста, узвҳои боқимондаро ҳисоб кардан мумкин …

Пайвастҷоғҳо (Tetraodonti- formes), як қатори моҳиҳдои устухон- дорро гӯянд, ки устухонҳои ҷоғи боло (mxjo бо ҳамдигар пайваст шудаанд (номашон низ аз ҳамин ҷост); дарозии танашон аз 4 сантиметр (хол­ларитедҳо) то 2,5 метр ва зиёдтар (моҳ- моҳӣ) мешавад. Қариб 100 намуди Пайвастҷоғҳо, ки ба 11 оила муттаҳид меша­ванд, маълум буда, онҳо дар …

Пайвастҳои сиклӣ, пайвастҳои тасалсул, пайвастҳои химиявие (асосан органикӣ), ки молекулаашон аз як ё якчанд ҳалқа (ба истилоҳ сикл ё ядро) иборатанд, ки дар яке 3 ё аз ин ҳам зиёд атом дорад. JCH сн,       н,с—сн,          нс хсн н,с—сн, нас^ ^СН, HCV^CH I        сн,       сн Ҳалқаҳои 5 ва 6- узви аз …

Пайвастҳои химиявӣ, моддаҳои мураккаберо гӯянд, ки аз ду ё якчанд элементҳои гуногуни ба тав­ри химияи ба хам пайвастшуда таркиб ёфтаанд. Моддаҳои басите (нит­роген Na, оксиген О, вағайра), ки атомҳояшон байни ҳам бо банди ковалентӣ пайваст шудаанд, низ аз ҷумлаи Пайвастҳои химиявӣ мебошанд. Пайвастҳои химиявӣ хосиятҳои гуногуни химиявӣ ва физикӣ дошта, …

Пайвастҳои хелати, пай­вастҳои чанголшакл, пай­вастҳои дохили комплек­сӣ, як синфи махсуси пайвастҳои комплексиро гӯянд, ки дар онҳо атоми комплексҳосилкунанда (марказӣ) бо ду ва аз он зиёд атоми ли­ганд (адленд)-ҳои якхела пайваст ш уда ас т. Мисоли равшани Пайвастҳои хелатӣ асетиласетонати бериллий ба ҳисоб ме­равад. Хс=0.. НС ^ ре чснэ Дар ин …

Пайвастҳои органикии элементҳо, пайвастҳои химиявие, ки банди элемент-карбон доранд; пайвастҳое, ки банди карбон-нитроген, карбон-оксиген, карбон-сулфур ва карбон-галоген доранд, ба ин гурӯҳ дохил намешаванд. Истилоқи Пайвастҳои органикии элементҳоро химики советӣ А. Н. Несмеянов ба илм дохил намудааст. Нигаред Пайвастҳои органикии алю­миний, Пайвастҳои органикии ли­тий, Пайвастҳои органикии сили­сий, Пайвастҳои органикии сурб, Пайвастҳои …

Пайвастҳои органикии фтор, пайвастҳои химиявие, ки дар молекулаашон як ё якчанд банди F—С доранд. Химиям Пайвастҳои органикии фтор солҳои 50 асри 20 ҳамроқаҳи бо тараққиёти саноати атомӣ инкишоф ёфт. Пайвастҳои органикии фосфорро бо усулҳои зерин син­тез мекунанд: 1) Фторопӣ ва ё ба банди дучанда пайваст кардави фтор. -СН+Ғг-*-—CF+.HF / / …