«Назарияи умумии системаҳо», таълимоти махсуси илмӣ ва мантиқию методологиест, ки биоло­ги австриягӣ Л. Берталанфи (1901— 1976) пешниҳод кардааст. Мақсади асосии «Назарияи умумии системаҳо» коркарди мафҳумҳоест, ки барои чун система таҳлил кардани объектҳо имкон медиҳанд. Ба ақидаи Берталанфи «Назарияи умумии системаҳо» бояд он тағйироти ҷиддиеро, ки дар системаи мафҳумҳои илмӣ дар …

Назарияи стеляри, таълимот дар бораи сохт ва алоқаи тарафайни навъҳои стела (қисми марказии поя ва решаи растанӣ) дар растаниҳои дараҷаи олӣ. Ин таълимотро соли 1886 ботаникҳои франсавӣ Ф. Ван Тигем ва А. Дулио кашф кардаанд. Таснифи аввалини стелаҳо низ ба онҳо тааллуқ дорад. Дар тараққиёти минбаъдаи Назарияи стелярӣ хизмати олимони …

Назарияи сохти ҳуҷайравии организмҳо, назарияест дар бораи умумияти пайдоиши организмҳои зиёда ва ягонагии принсипҳои сохту инкишофи онҳо. Ба ақидаи Ф. Энгелс Назария яке аз ҷамъбастҳои му- ҳими биологист, ки боиси тараққиёти табиатшиносӣ дар асри 19 гардидааст. Мувофиқи Назария унсури асосии растанӣ ва ҳайвонот ҳуҷайра мебо­шад. Ҳамаи организмҳои зинда дорои хусусияти …

Назарияи сохти химияви, назарияест дар бораи сохти пайваст- ҳои органики, тартиби ҷойгиршавии атомҳо ва бандҳои химиявӣ дар мо­лекула, таъсири (мутақобили атомҳо, инчунин алоқаи сохт ва хосияти фи- зикию химиявии моддаҳо. Принсипҳои асосии Назарияи сохти химиявиро аввалин маротиба (1861) А. М. Бут­леров баён кардааст. Ба кашф шудани Назарияи сохти химия мафҳумҳои …

Назарияи сатҳҳо як фасли геометрияи дифференсиалӣ аст, ки хосияти сатҳҳоро меомӯзад. Яке аз вазифаҳои асосии Назарияи сатҳҳо чен намуда­ни бузургиҳои гуногун дар сатҳҳо мебошад. Маҷмӯи далелҳое, ки дар натиҷаи ин ченкунино ба даст меояд, геометрияи дохилии сатҳҳоро ташкил медиҳад. Мафҳумҳои дарозии хат, кунҷи байни ду самт, масоҳати соҳа, инчунин хатҳои …

Назарияи радикалҳо яке аз назарияҳои асосии химияи нимаи якуми асри 19. Асоси онро тасаввуроти А. Л. Лавуазе оид ба аҳамияти муҳими оксиген дар химия ва духелагии таркиби пайвастҳои химиявӣ ташкил медиҳад. Лавуазе (1789) аз истилоҳи радикал (аз лот. radix — реша, асос, ки соли 1785 химики франсавӣ А. Б. Гитон …

Назарияи операторҳо, як фасли таҳлили, функсионалӣ буда, ба омӯзиши хосиятҳои операторҳо ва истифодаи онҳо дар ҳалли масълаҳои гуногун оид аст. Мафҳуми опе­ратор яке аз мафҳумҳои умумитарини математика ба ҳисоб меравад. Назария умумии операторҳо дар натиқаи инкишофи назарияи муо- дилаҳои интегралӣ, ҳалли масъалаҳо оид ба ёфтани функсияҳои хусусӣ ва қиматҳои хусусии …

Назарияи омилҳо таълимотҳои сотсиологиест, ки тағйири вазъияти ҷамъиятро аз таъсири ягон ҳодиса (омили ягонаи ин тағйиротҳо) медонад. Дар таърихи афкори иҷтимои я чанд кӯшишҳо чунин тарзи таъбири механизми инкишофи ҷамъият маълум аст. Шаклҳои географа, демо­графа, психологи ва дигар навъҳои детерминизм аз қабили онҳост. Ва­ле ин гуна кушишҳо ҳамеша вазъиятеро ба …

Назарияи номилалии пул, ниг. Пул.

Назарияи нисбият ҳозира назарияи физикии фазо, вақт ва ҷози-баро гӯянд, ки алломаи асри 20 А. Эйнштейн солҳои 1905—1915 таҳия кар- дааст. Аз рӯи ташбеҳи худи Эйнш­тейн Назарияи навъҳо сулолаеро мемонад, ки аз ду шаҷара таркиб ёфтааст — одатан якеро н а з а р и я и  ҷузъии н и …