ТАХИОН (аз юнонӣ tасhys — зуд, сареъ), зарраи гумонзадеро гӯянд, ки суръати ҳаракаташ аз суръати ҳаракати нур дар вакуум бештар аст. Расман мавҷудияти тахион ба назарияи нисбият муқобил нест, вале ҳангоми шаҳн принципи сабабият ин ақида боиси душвориҳо мегардад. Дар таҷриба ҳанӯз ошкор нашудааст.
Муфассал »
ТАУ-НЕЙТРИНО, тней трино, нейтроноест, ки аз коҳиши тау-лентон ҳосил мешавад ва аз нейтриноҳои электрониву маонӣ фарқ дорад. Нигаред низ Тау-лептон.
Муфассал »
ТАУ-ЛЕПТОН, лептон, лептони вазнин, лептони массааш —1,807 ГэВ ё худ 3536 mе (mе — массаи электрон). Онро соли 1975 як гурӯҳ физикҳои Станфорд таҳти роҳбарии М. Перл аз таҳлили натиҷаи бархӯрди дастаҳои ҳамгири электронӣ (е) ва позитронӣ (е+) дарёфтанд; е- + е+ -+ e-+ + e+- – + зарраҳои нейтралӣ. …
Муфассал »ТАСВИРИ ОПТИКӢ, тасвирест, ки дар натиҷаи ба системаи оптикӣ афтидани нурҳои афкандаи объект ё аз он аксшуда ҳосил мегардад. Истифодаи тасвири оптикӣ одатан ба тағйири миқёси тасвири предметҳо ва гузаронидани нақшаи онҳо ба ягон сатҳ (экран, фотонавор, фотокатод ва ғайра) алоқаманд аст. Одам чизеро аз он сабаб мебинад, ки нақшаи …
Муфассал »ТАЛОТУМИ МАГНИТӢ, ошӯби зӯри майдони магнитии Заминро гӯянд, ки боиси якбора вайрон шудани ҷараёни мунтазами шаборӯзии он мегардад. Талотуми магнити аз якчанд соат то якчанд шаборӯз давом мекунад, ки дар як вақт дар тамоми кураи Замин мушоҳидапазир аст. Дар арзҳои баланд интенсивияти талотумҳои магнитӣ зиёд (то 5· 10-2 Э) мебошад. …
Муфассал »
ТАВЗEИ НОРМАЛӢ, тақсимоти Гаусс, яке аз конуниятҳои муҳими тавзеҳоти эҳтимолиятҳоро гӯянд; тавассути зиччии эзргимолият p(x)= ·e –(x-a)2/2o2 (a-интизорияти математикӣ, о — дисперсия) тавсиф меёбад.
Муфассал »
ТАВЗЕИ МАКСВЕЛЛ (тақсимоти Максвелл) дар физикаи статистӣ, қонуни тақсимшавии молекулаҳон системаеро аз рӯи суръат гӯянд (ба шарте, ки система дар ҳолати мувозинати термодинамикӣ бошаду молекулаҳояш аз рӯи қонунҳои механикаи классикӣ ҳаракат кунад). Соли 1859 Ҷ. К. Максвелл кашф кардааст. Мувофиқи Т. М. эҳтимолияти дар фосилаҳои х, υх + dυx], [υy, …
Муфассал »
ТАВЗЕИ ГИББС, қонуни умдаи физикаи статистикист, ки тақсимоти эҳтгамолиятҳои ҳолатҳои гуногуни системаи ҳарорати миқдори зарраҳояш догамӣ ва бо муҳити ҳарораташ муқаррар дар мувозинати ҳароратӣ бударо ифода мекунад; онро соли 1901 физики америкоӣ Ҷ. У. Гиббс муқаррар намуд. Мувофиқи ин тақсимот, эҳтимолияти ҳолати микроскопии система ба функсияҳои тақсимотии f(qi Рi) мутаносиб …
Муфассал »ТАБДИЛИ ХАТТӢ 1) Табдили хатии тағйирёбандаҳои х\n хm1, …, иваз кардани ин тағйирёбандаҳоро бо тағйирёбандаҳои нави х21, х21, …, хп1 гӯянд, ки тавассути онҳо тағйирёбандаҳои аввала хаттӣ ифода мешаванд, яъне аз рӯи формулаҳои зерин: Х1 = а11×11 + a12x21 + … + а1пxп1 + b1 х2 = а21х11 + а22х1 …
Муфассал »
РЕЛАКСАТСИЯ (аз лотинӣ ге1ахаИо — суст кардан), просесси тамоман ё қисман барқарор шудани мувозинати термодинамикиро дар системаи физикие гӯянд, ки аз миқдори калони зарраҳо иборат аст. Аабаски Релаксатсия номувозинат аст, дар асоси қонунияти афзоиши энтропия як қисм энергияи дохилии системаи релак-сатсияшаванда ба гармӣ табдил меёбад. Ба монанди ҳамаи просессҳои номувозинат …
Муфассал »
Таджикистан – Энциклопедия на таджикском языке КИТОБАМ