Биология

ТАМРИ ХИНДИ субо, суббор, хурмои хинди, анбала чинча, тамаринд (Таmarindus indica), дарахтест аз оилаи лубиёихо. То 40 м кад мекашад; баргаш пармонанд, гулаш зардтоб, гилофакаш серобу сершира (30—40% канд, витамини С., кислотахои органики дорад), ширину андак нордон. Тамри хиндии худруй дар нохияхои тропикии Африка ва Осиё меруяд (хатто Дагоар — …

ТАМОКУ, танбоку (Nicotiana), чинси гиёххои яксола ва буттаест аз оилаи авранчихо. Баргаш бедандона, гулаш гуногунранг, гузааш сертухм. Дар дунё беш аз 60 намуди тамоку меруяд. Дар СССР 2 намуди онро мепарваранд. Дар бисёр кишвархои дунё чун гиёхи нашъаманди кишт мекунанд. Баъзан аз тамокуи худруй низ чилим тайёр мекунанд. Баъзе навъхои …

ТАМОРУЗ, бемортароши худро бемор вонамуд кардани одамро гуянд. Таморуз сохта ва патологи мешавад. Таморузи сохта максади гаразнок дорад (гирифтани ёрдампули барои одамони «гайри кобили мехнат», аз хизмати харби саркаши кардан ва гайра). Таморузи патологи яке аз аломатхои беморист.

ТАДХИН (араби — Чарб кардан), дар тибби кадим ба бадан молидани равган ё бо кафи равганолуд молиш додани баданро гуянд. Нигаред низ Масх.

ТАДРИЧ, градасия дар биология, принсипи зина ба зина, ва содда ба мураккаб инкишоф ёфтани табиати зиндаро гуянд, ки Ж. Б. Ламарк пешниход кардааст.  

ТАГОБИ, чашми гов, чашмаки говак, чашми гусола, якдонаи сиёх, як навъ ангури махаллист. Дар вилояти Ленинобод (асосан раёнхои Хучанд, Панчакент, Уротеппа), раёни Куканди вилояти Фаргонаи РСС Узбакистон ва вилоятхои Чамбул ва Алмаатои РСС Казокистон маъмул шудааст. Токаш тезсабз, 43 —63% навдахояш хосилдех. Баргаш миёна, мудаввари панчпарра (кутраш 18—22 см). Хушааш …

ТАВОБИЛ, набототи хушкест, ки барои хушбуй ё хуштаъм намудани таом (масалан, зира, кашниз, мурч, хил, дорчини, зардчуба, каранфул ва гайра) истифода мебаранд.

ТАВСАН, аспи чавони ром нашударо гуянд.  

ТАБОБАТ, муолича, даво кардани бемор.  

ТАБОШИР, тавохшир, табахшир, 1) хайзарон, хайзурон, хизурон, найи хинди, бомбу, бомбук (Ваmbusa, Ваmbusaseae), гиёххои хушадори дарахтмонандеро гуянд, ки бо номи хайзурон маъмуданд. Асосан дар нокияхои тропики ва субтроппкии Осиё, Африка ва Америка меруянд; 2) як навъ моддаи сафедест, ки аз магзи найи хинди — хайзурон гиранд ва он хусусияти давои …