Биология

ТАСМАКИРМХО, сестодхо, як гурух чонварони бемухраро гуянд. Тасмакирмхои болир паразити рудаи чонварони мухрадор ва одам мебошанд. Танашон тасмашакл буда, ба бандхо (аз 2 то якчанд хазор) таксим шудааст; дарозиашон аз якчанд мм то 20 м ва аз он хам зиёд. Онхо бавучудоварандаи беморихои вазнини мохихо, паррандахо, хайвоноти ширхур ва одам …

ТАПИР (Таpiridae), як навъ хайвони токсуми ширхорест. Чуссааш калон, пойхо ва гушу думаш кутох мебошад. Рангаш бештар бури тира, чавонааш холдор. Дарозиаш то 2,5 м, баландиаш 75—120 см, вазнаш 200—300 кг. Т. дар бешазорхои серботлоки Осиёи Чануби Шарки, Америкаи Маркази ва Чануби маскун мебошад. Тапирхо аксаран тока-тока зиндаги мекунваид; шабгарданд. …

ТАРАНТУЛ, би, як навъ тортанаки захрдор, аз руи таснифи илми як гурухи тортанакхо аз оилаи Lucosidae. Тарантулхо дар лонахои чукур (то 60 см) зиядаги мекунанд; хурокашон хашарот аст. Дар СССР аз чумла Осиёи Миёна тарантулхои руси (Lucosa- cingorientis) пахн шудааст. Дарозиаш то 3,5 см; дар биёбон, нимбиёбон ва бешадашт зиндаги …

ТАРАТЕЗАК, тартезак, хурф, суффо (Lepidium satium), гиёхи яксолаест аз оилаи чиликгулхо; як навъ сабзавотест, ки таъми тунд дорад. Пояаш рост, 30—60 ом кад мекашад. Баргаш пармонанд, гулаш майда, сафед, бунафш ё гулоби, гилофакаш гирда ё байзашакл, тухмаш майдаи чигари ё сурхтоб. Таратезак аз тезрастарин сабзавот аст. Тухми онро аввали бахор …

ТАРАШШУХ, секресия, хосил ва чудо шудани усора (секрет)-ро дар хучайраи гадудхо гуянд, ки барои хаёти организм зарур аст. Тарашшух беруни ё экзокрини (усора аввал ба мачрои гадуд дохил шуда, сони ба сатхи бадан ё узвхои ковок ихроч мегардад) ва даруни ё эндокрини (усора ба хуну лимфа мегузарад) мешавад. Усораи хар …

ТАРМЕВА, мевахои тару хурданбоби рустанихои кишта ва худруйро гуянд. Тармева тухмдор (себ, нок, бихи), донакдор (зардолу, олу, гелос, олуболу, шафтолу ва гайра), цитруси (афлесун, лиму, норанч, грейпфрут ва гайра), субтропикию тропики (анчир, анор, нагзак (манго), ананас, муз (банан), авокадо) ва гучуммевадор (кот, марминчон, бектоши, ангур, ва гайра) мешавад. Тармеваро хочагихое, …

ТАРБОД, ревматизм, дарди мафосил, беморин Буйо — Сожольский, як навъ бемории сироятию аллергиро гуянд, ки зимни он бофтахои пайвасткунанда, махсусан системаи дилу рагхо зиён мебинанд. Соли 1835 духтури франсави Ж. Б. Буйо ва соли 1836 духтури рус Г. И. Сокольский новобаста аз хамдигар тарбодро беморие донистанд, ки на факат ба …

ТАРБУЗ (Gitrulus), як чинси растанихои полезист (аз оилаи кадуихо). Палакаш дароз, сершох, баргаш сопарра, гулаш кифшакли зард, одатан, чудогона. Самарааш мудаввар ё дарозруя, пусташ сабз, сабаи сиёхтоб (гулдор ё бегул). Магзаш гулоби, сурх, баъзан сафед ва зард, серобу ширин. Навъхои тарбуз вобаста ба махалли кишт ва тарзи парваргашаз 6,37% то …

ТАМОШОКАДУ (Lagenaria), як навъ зироати полизист (аз оилаи кадухо). Палакаш хеле дароз мешавад. Тамошокаду гуногуншакл (мурудшакл, зугуташакл ва гайра) аст. Дар бнсёр мамлакатхои Осиё ва Африка аз тамошокаду зарфхои гуногун, асбобхои мусики (масалан, накораи там-там), чилим, носдон ва гайра месозанд. Хосили навраси тамошокадуро чун бодиринг мехуранд. Пештар дар Осиёи Миёна …

ТАМР, тамро, финик, феникс (Рhоеnix), чинси растанихои дарахтмонандест аз оилаи нахлхо. Танаашро бокимондаи думчаи барг пушондааст. Дар нуги тана анбухи баргхои пармонанди калон чойгир аст. Гулаш якчинса, тавассути шамол гардолуд мешавад. Мевааш донаки сахт дорад. Меваи баъзе навъхои тамрро мехуранд. Дар дунё зиёда аз 15 намуди тамр (нохияхои тропики ва …