Илм

АБУЛКОСИМ (соли таваллуд ва вафот номаълум), шоир ва табиби точик (асри 16). Падараш Мавлоно Дарвеш Хусайни табиби хосаи Алишери Навои буд. Мувофики маълумоти «Музаккир-ул- ахбоб»-и Нисори Абулкосим чузъиёти илми тиб ва дигар илмхои расмии даврашро аз худ карда буд. Баробари ин Абулкосим дар шоири даст дошта, дар навъхои гуногуни адаби …

ЭБОНИТХО (аз юн. ebenos — дарахти сиёх), махсули вулканизацияи каучукро бо микдори зиёди сулфур гуянд. Э. масолехи сахт буда, ба таъсири махлули кислотахо, асосхо, намакхо, равганхо, чарб устувор аст. Зичиашон 1,15—4,68 г/см3. Э.-ро барои истехсоли чузъхои электро-изолиционии асбобхо, махзанхои аккумулятор, рупуш кардани зарфхо ва г. истифода мебаранд.

ШКАЛАИ ЗИЛЗИЛА, шкалаест, ки ба воситаи он интенсивияти лаппишхои сатхи заминро хангоми зилзила кайд мекунанд. Дар СССР шкалаи 12-балла (ГОСТ 6249—52) ва MSK-64 истифода мешаванд.

ШКАЛАИ КЕЛЬВИН, шкалаи термодинамикии хароратро гуянд. Мавсум ба физики англис У. Томсон (Кельвин), ки бори аввал принципи сохтани чунин шкаларо пешниход карда буд.

ШКАЛАИ ЦЕЛЬСИЙ, шкалаи хароратиеро гуянд, ки дар он як дарача (1*С) баробар ба 1/100 хиссаи ихтилофи харорати чушиши об ва яхбандии он дар фишори нормали бошад. Мавсум ба олими швед А. Цельсий, харорат дар Ш. Ц. бо дарача (*С) ифода карда мешавад. Обшавии ях О. С, харор. чушиши об 100*С …

ШИХОБ, ситораи дурахшони парронро меноманд. Дар адабиёти илмии замонави бо номи метеор маъмул аст. Ниг. Метеорхо.

ШИДДАТНОКИИ МАЙДОНИ ЭЛЕКТРИ, бузургии вектории Е-ро гуянд, ки таъсири куввагии майдони электриро ба зарра ё кисми электрнок тавсиф медихад. Ш.м.э. бо нисбати E=Fo/Q ифода мешавад (Го — кувваест, ки аз тарафи майдон ба заряди электрик нуктаги таъсир мекунад, Q — кисми заряди электрист, ки дар нуктаи муоинашавандаи майдон чойгир шудааст). …

МАЙДОНИ САМТХО, мачмуи нуктахои хамвории хОу, ки дар хар яки он самти муайяне дода шудааст ва ин самт одатан бо ёрии хатча ё тирчаи аз хамин нукта гузаранда ишорат карда мешавад. Агар муодилаи диффереициалии у’ = j(x, у) дода шуда бошад, дар хар як нуктаи (*0, I/o)-и ягон сохаи хамвории …

МАЙДОНИ СКАЛЯРИ, сохаест, ки дар он ба хар як нуктаи Р ягон адад (скаляр)-и а (Р) алокаманд аст. Ба таври математики Майдони скаяриро дар сохаи G бо дода шудани функцияи скалярии а (Р)-и ин соха муайян мекунанд. Майдони хароратии чисми гармкардашуда, майдони рушнои, майдони зичии массахо мисолхои Майдони скаяри мебошанд. …

МАЙДОНИ ЭЛЕКТРИИ ЗАМИН, майдони электрии табиии ганристационарии кишри Замин. Майдони электрии Замин дар натичаи ба майдонхои электрии регионали зам шудани майдонхои сершумори локали ба вучуд меояд. Табиати майдонхои регионали (майдонхои электротеллури) холо аник мукаррар нашудааст. Мушохидахо нишон медиханд, ки тагйирёбии ин майдонхо ба вариацияхои майдони магнитии Замин (ниг. Магнетизми Замин), …