Илм

ТАНТАЛУ НИСБАТХО, як гурух минералхо — омехтаи пайвастхои табииро гуянд. Синфи Танталу нисбатхо кариб 100 навъи минерал ва хелхои онро дар бар мегирад, ки мухимтаринашон колумбит, танталит, лопарит, пирохлор ва гайра. Рангашон сиёх, бури сиёхтоб, зарди буртоб, гулоби ва гайра Аз Танталу нисбатхо Та, Nb, Тr мегиранд.

ТАРКИШИ БУЗУРГ, аз мафхумхои асосии косамологияи релятивист, ки сарогози тахаввули материяи кайхониро ифода мекунад; дар ибтидои солхои 30 хамроха ба баррасии чихати космогонии модели релятивистии Коинот ташакул ёфтааст (Ж. Леметр, солхои 1027—31). Бино ба амсилаи космогонии Леметр, Коинот аз се зинаи тахаввул гузаштааст. Аввал материяи кайхони, ки аз азал дар …

ТАНОСУХ (араби — накл, гузаштани як чиз ба чизи дигар), таълимоти динию фалсафист дар бораи интиколи нафс аз як тан (мурда) ба тани дигар (набот, хайвон, инсон). Агар аъмоли нафс неку бошад, вай гуё баъди марг ба тани шарифтар ва агар рафтори у неку набошад, ба тани вазеътар аз пешин …

ТАНОСУБИ ГАРМОНИКИ, таносубест, ки узвхои мобайниаш ба хам баробар буда, узви охиринаш ба фарки узви аввал ва узви мобайни баробар аст: а: b = b : (а — b). Ба ду чамъшавандахо b ва а — b чудо кардани адади а, ки бояд таносуби гармоникиро ташкил кунанд, таксимоти гармоники ё …

ТАНАКОР, тетраборати натрий, NаВ4О7.10Н2O), намаки кислотаи тетраборатро номанд. Асосан дар шакли минерали сафед — тинкал (баъзан хокистарранг ва зард) мавчуд аст. Зичиаш 1690—17210 кг/м3. Дар об халшаванда (дар 10°С, дар 100 г об 1,6 г танакор хал мешавад). Махлули обии танакор хосияти ишкори дошта, аз хаво СО2-ро фуру мебарад. Аз …

ТАДКИКИ СИСТЕМИ, тахкики объектхо ба сифати системахост. Тахкики капитализм аз тарафи К. Маркс дар «Капитал» намунаи тадкики системи мебошад. На хамаи тадкикоти илми тадкики системи шуда метавонад. Масалан, тадкики эмпири, ки бо рохи чудо карда гирифтани баъзе ашё ва ошкор намудани хосияту муносибатхои онхо бурда мешавад, бо вучуди барои илм …

ТАДОХУЛИ ДИЭЛЕКТРИ, бузургии физикиест, ки хосиятхои диалектрии мухит, яъне реаксияи мухитро ба таъсири майдони электри ифода мекунад. Дар ифодаи D = Е (Е — шиддатнокии майдони электри, D — индукcияи электрии мухит). Тадохули диэлктри коеффисианти мутаносибист ( ). Тадохули диэлктри аксар диэлектрихо дар мавриди на он кадар пуркувват будани майдон …

ТАДОХУЛИ МАГНИТИ, бузургии фгазикиест, ки алокаи байни индуксияи магнити В ва майдоии магнити Н-ро дар модда ифода мекунад Ишорааш , барои моддахои изотропи = В/Н, дар системаи вохидхои СГС ё худ = В/ 0Н дар Системаи вохидхои байналхалки; 0 — собитаи магнити. Дар чисмхои анизотропи (кристаллхо) тадохули магнити тензор мебошад. …

ТАДКИКИ АМАЛИЁТ, омузиши операсияхо, як сохаи кибернетикиро гуянд, ки барои халли масъалахои ташкили (аз чумла масъалахои иктисоди — таксимоти манбаву захирахо, танзими захирахо ва гайра) истифода мешавад. Мохияти назариявии тадкики амалиётро тахлил ва халли масъалахои математикии интихоби мусоидтарин унсури мачмуи халхои имконпазир ташкил медиханд. Чихати амалиаш аз тартиб додани масъалахои …

ТАВТОЛОГИЯ (юнони tautologia, аз tavto:— хамон ва логос) дар забоншиноси, такрори як ё якчанд калимаи хаммаъноро гуянд, ки ба сухани гунда мазмуни нав илова намекунанд. Тавтология шаклхои гуногун дорад: а) ба тарзи дигар баён кардани фикр — «Нутки муаллиф — сухани (муаллиф аст» (як маъни бо шакли дигар ифода шудааст); …