Илм

ЭТАН, СНз — CHS, карбогидриди сергази беранги сузанда; бебуи, t гуд. —183,270, t чуш—88,641. Дар таркиби газхои табиин сузанда (аз метан камтар) ва газхои хамрохи нефт хорич мешуда мавчуд буда хангоми тактири хушки ангишсанг коркарди нефт хосил мегардад. Э.-ро дар саноат аз газхои табии чудо мекунанд ва барои истехсоли этилен …

ЭТИКА (юн. ethika, аз etos — расм, хулк, хислат), хулкшиноси, як фанни фалсафиро гуянд, ки масъалахои ахлокро меомузад. Истилохи Э.-ро бори аввал Арасту (дар асархояш «Этикаи Никомаха», «Этикаи бузург» ва г.) истифода бурда буд. Равокиён фалсафаро ба мантик, физика ва Э. таксим карда, охириро илм оид ба табиати инсон номиданд, …

ЭТИЛЕН, этен, И2С = СН2, карбогидриди носер, узви якуми катори гомологии олефинхо, гази беранг буда, буи сусти эфирро дорад; t гуд. —169,5‘С, t душ.—103,8°С. зичиаш 570 кг/м3; дар об хал намешавад, дар спирт бад, дар эфир, ацетон ва г. хал мешавад. Барои Э. реакцияи пайвасткуни ба банди дучанди карбону карбон …

ЭТИМОЛОГИЯ (аз юн. Etymon — маънои аслии калима ва …логия), як сохаи забоншиноси, ки таърихи пайдоиши калимахо, сохти мабдаи, вачхи тасмия ва робитаи маънавии онхоро меомузад. Ин истилохро файласуфони давраи атика такр. 2 хаз. сол пеш чори намудаанд. Э. тавассутп методи мукоисави-таърихи алокахои морфемахо ва калимахоро муайян менамояд. Э.-и забонхои …

ЭФИРХОИ МУРАККАБ, пайвастхои органики, хосилахои кислотахоро гуянд, ки дар молекулаашон гурухи гидроксил ОН ба бакияи спирт, енол ё фенол — OR иваз шудааст, мас., CsHsOCOCHs, C5H„ONO. Э. м. аналогхои структурии намакхои кислотахои оксигендор мебошанд: дар Э. м. чои атоми металлро радикали карбогидриди гирифтааст ва аз ин ру, номенклатураашон монанданд, мас., …

ЭНТРОПИЯ (аз юн. entropia — гapдиш, табдилот), функцияи холати системаи термодинамикиро гуянд (Одатан бо S ишорат мешавад) Тагйироти Э. (dS) дар чараёни мунтазам ба нисбати микдори гармии (dQ) аз система хоричшуда ё ба система дохилшуда бар харорати термодинамикии (Т) система баробар аст. Чараёнхои номунтазам дар системахои изоляцияшуда бо зиёд шудани …

ЭОЛИТ (аз юн. eos — шафаки пагохи, субхдам ва lithos — санг), номи давраи кадимтарини асри санг дар археологияи а. 19. Э. гуё аз дигар даврахо аз руи эолитхо чудо мешуд. Дар илми хозира истилохи «Э.» истифода намешавад. Ниг. низ Асри санг.

ЭОЛИТХО (аз лот. eos — шафак ва lithos — санг), сангпорахоеро гуянд, ки аз сабаби ба олоти кадим бисьёр шабохат доштанашон бостоншиносон сахван олоти одамони чамъияти ибтидои мешумориданд. Холо маълум шудааст, ки чунин сангпорахои тегадор шакли табиии онхо будааст.

ЭОЦЕН (аз юн. eos—шафаки субх ва kainos — нав), кисми (замони) эоцен, кисми миёнаи системаи (давраи) палеогенро гкянд. Номи Э.-ро аввалин бор с. 1833 геологи англис Ч. Лайел ба илм дохил кард. С 1855 болои Э. ба кисми (замони) олигоцен ва поёни Э. ба кисми (замони) палеоцен чудо карда шуданд.

АБУЛИЯ (аз юнони а-хиссачаи инкори ва bule – ирода), беиродагии ранчу- рона, заъфи ирода то тамоман гум шудани он, набудани майлу хохиш ба фаъолият. Абулия хам дар кудакон ва хам дар калонсолон пеш аз хама нишонаи давраи аввали бемории рухи аст. Абуалия хангоми баъзе беморихои рухи (пси- хози савдовию шизофрения), …