Илм

ТУРБИДИМЕТРИЯ (аз лотини turbidus — хира, тира ва ..летрия), усули тахлили моеъхои тираест, ки ба ченкунии интенсивияти рушноии аз тарафи он фурубурдашуда асос ёфтааст. Андозагирии турбидиметриро бо ёрии колориметрхои визуалию фотоэлектри ва турбидиметрхое, ки ба колориметрхо монанд буда, факат бе нурполо истифода мешаванд, анчом медиханд. Турбидиметрия барои тахлили мухитхои мухталиф …

ТРИГОНОМЕТРИЯ (аз юнони trigonon — секунча ва ..метрия), як фасли математикаро гуянд, ки функцияхои тригонометри ва татбики онхоро дар геометрия меомузад. Тригонометрия хамвор ё ростхатта ва сферави мешавад. Назарияи функцияхои тригонометри (гониометрия) ва татбики он дар халли секунчахои хамвори росткунча ва качкунча предмети таълими мактаби миёна мебошад. Формулахои асосии тригонометрияи …

ТРИГОНОМЕТРИЯИ СФЕРАВИ, як сохаи тригонометрияро гуянд, ки вобастагии байни кунчхо ва тарафхои секунчахои сферавиро меомузад. Агар А, В, С — кунчхо ва а, b, с — тарафхои мукобили ин кунчхо дар секунчаи сферавии АВС (нигаред расм) бошанд, онгох кунчхо ва тарафхои секунчаи сферавиро аз руи формулахои зерин хисоб кардан лозим …

ТРИТИЙ (лотини tritium, аз юнони tritos –сеюм), тритий ( ё 3Н), гидрогени вазнин, изотопи бета-радиоактивии гирдроген , ки адади масааш 3 аст. Соли 1934 олимони англис Э. Резерфорд, М.Л. Олифант ва П. Хартек кашф кардаанд. Ядрои атоми тритий аз як протон ва 2 нейтрон иборат аст. Тритий фаъол буда, давраи …

ТРИТОН, радифи сайёраи Нептун, диаметраш кариб 4000 км, масофаи миёна аз маркази сайёра 354 хазор км. Соли 1846 астрономи англис У. Ласселл кашф кард. Тритон атрофи Нептунро мукобили самти чархзании сайра давр мезанад.

ТРАНСАКТИНОИДХО, трансактинидхо, глементхои химиявии радиоактиви сунъиеро гуянд, ки дар системаи даврии Менделеев баъди Лоуренсий (Lr, эламенти охирини гурухи актиноидхо) чой гирифтаанд. То аввали 1982 чор элемедти мансуби Трансактиноидхо— курчатовий, элементн 105, элементи 106 ва элементи 107 синтез шуданд. Ба кашф ва синтези Трансактиноидхои нав олимони шахрхои Стокголм (Швесия), Беркли (ШМА), …

ТРАНСГРEССИЯ (аз лотини (trans-gressio — гузариш, аз чое ба чое харакат кардан), ба хушки харакат кардани оби бахр. Трансгрессия бештар дар натичаи паст шудани хушки (баъзан аз бардошташавии сатхи укёнус) ба амал меояд. Ин ба пасту баландшавии кишри Замин вобастаги дорад. Трансгрессияхо дар тамоми даврахои геологии Замин руй медоданд, ки …

ТРАНСКРИПЦИЯ (аз лотини traskriptio— рунавис кардан), овонавишт, тачдиди хаттии овоз, калимахову матвхо тавассути ягон системаи алифбо. Се навъи транскрипсия— фонетики, фолематики ва амали вучуд дорад. Дар транскрипсияи фонетики нутк бо тамоми хусусиятхову тобишхои овозиаш инъикос меёбад. Масалан, калимахои асбоб, ресмон, чашмбандро дар асоси алифбои имрузаи точики ва алифбои лотини чунин …

ТРАНСЛИТЕРАЦИЯ (аз лотини (trans байни, ба воситаи ва litera — харф), аз як алифбо ба алифбои дигар (масалан, аз алифбои араби ба точики, аз лотини ба руси ё баръакс) баргардонидани матнро гуянд. Дар транслитерасия асосан ба харфхо эътибор дода, овозхо кам ба назар гирифта мешаванд. Масалан, калимахои хуруфоти арабии шакл, …

ТРАПЕЦИЯ (аз юнони (trapzion — чоркунчаи тарафхояш нобаробар), чоркунчаи барчастаеро гуянд, ки ду тарафаш хам паралел буда, ду тарафи дигараш параллел нест (нигаред расм). Тарафхои параллелро асосхо ва тарафхои нооараллелро пахлухои трапесия меноманд. Трапесияе, ки дар он тарафхои пахлуи ба хам баробаранд, трапесияи баробарпахлу ном дорад. Диагоналхои трапесияи баробарпахлу ба …