Илм

МУХАММАД БОКИРИ ХИРАВИ (соли таваллуд ва вафоташ номаъ­лум), хушнавис ва донишманди асри 16 форс-точик. Писари хушнависи машхур Миралии Хирави. Санъати хушнависиро аз падараш омухтааст. Мухаммад Бокири  илмхои маъмули давр, хусусан, калом ва хикматро хеле мукаммал медонистааст. Мухаммад Бокири аввал дар Хиндустон, дар дарбори Хонихонон хидмат кард. Баъдхо ба дарбори Хумоюнподшох …

МУХАММАД ИБНИ АБУБАКРИ САМАРКАНДИ (соли таваллудаш номаълум — вафоташ 1197, Са­марканд), хукукшиноси форс-точик. Доир ба чараёни зиндагиаш маълумотхо каманд. Сарчашмахои дастрас хабар медиханд, ки давраи бачагии Мухаммад дар Самарканд гузаштааст. Сипас дар Бухоро тахсил мекунад. Аксар илмхои расмии замонашро аз бар намуда, хеле машхур мегардад ва хамчун яке аз намояндагони …

МУХАММАД МАХДИИ НАРОКИ  (соли таваллудаш номаълум—вафоташ 1831), яке аз уламои шиаи Эрон. Маълумоти ибтидоиро дар Кошон касб намуд. Баъди аз худ намудани сарфу нахв, илми мантик, маониву баён ва фикх ба Исфахон рафта, дар хавзаи илмии он фалсафа омухт ва ба зодгохи худ баргашта, ба дарс гуфтан машгул шуд. Бештар …

МУКОИСА дар математика, таносуби ададхои бутуни а ва b-ро гуянд, ки ба адади бутуни додашудаи т (модули М.) таксим шудани фарки ин ададхо (b-а)-ро ифода мекунад; чунин навишта мешавад: а=b (mod m). Мас., 2=8 (mod 3), зеро 2—8 ба Э таксим мешавад. Мукоиса дорои хосиятхои зиёдест, ки ба хосиятхои баробари …

МУКОБАЛА (араби— рубарушави), 1) дар астрономия, вазъе, ки дар он тулхои эклиптикии сайёра ва офтоб 180° фарк доранд. Мукобала танхо барои сайёрахои беруна хос аст. Нигаред Конфигурасияи сайёрахо. 2) Дар истилохи кухна як кисми илми чабр (алгебра), нигаред Алчабр ва-л-мукобала.

МУХАММАД  (такрибан 570, Мак­ка— 8. в. 632, Мадина), воиз (ташвикотчии дин) ва ходими сиёси, муассиси ислом. Аввалин тарчумаи холи Мухаммад нимаи дуюми асри 8 аз тарафи Ибни Исхок («Хаёти расули худо») тартиб дода шудааст. Мухаммад ба авлоди ашрофи бенавошудаи Бани Хошим (аз кабилаи Курайш) мансуб буда, барвакт ятим мондааст. Мухаммад …

МУКОВИМАТИ АЭРОДИНАМИКИ (аз араби     — истодагари ва аэродинамика), муковимати пешона, кувваи аэродинамикиеро гуянд, ки бо он газ (масалан, хаво) ба чисми дар мухити вай харакаткунанда таъсир мерасонад. Ин кувва ба тарафе, ки ба самти суръат мукобил аст, равон мешавад ва зимнан аз чузъхои таркибии кувваи аэродинамикист. Аз ин pу, донистани …

МУКОВИМАТИ ГИДРОДИНАМИКИ (аз араби  ва гидродинамика), аксуттаъсирест, ки моеъ ба харакати чисми дарунии он мерасонад ва мукобилатест, ки деворхои гулбаву каналхо ба харакати моеъ нишон медиханд. Дар сурати андаруни сели моеъ (газ) будани чисми сокин ва ё, баръакс, хангоми дар мухити сокии харакат кардани чисм Муковимати гидродинамики ба про-ексияи вектори …

МУКОВИМАТИ МАГНИТИ (аз араби  ва магнит), муарриф (характеристика)-и занчири магнитиро гуянд. Муковимати магнити Rm ба нисбати кувваи магнитхаракатдиханда (F), ки дар занчири магнити амал мекунад, бар сели магнитии дар занчир бавучудомада (Ф) баробар аст. Муковимати магнитии китъаи якчинсаи занчири магнитиро бо формулаи Rm =  = S муайян кардан мумкин аст, …

МУКОВИМАТИ ЭЛЕКТРИ (аз араби ва электр), 1) бузургиест, ки мукобилияти занчири электри ё як кисми онро ба чараёни электри тавсиф медихад. Вохидаш Ом. Муковимати электри дар натичаи ба дигар шакл гузаштан ё табдил ёфтани энергияи электри ба вучуд меояд; дар сурати табдили барногарди энергияи электри (асосан ба энергияи гарми) Муковимати …