Илм

МАЧМУИ МАХСУЛОТИ ЧАМЪИЯТИ, чамъи неъматхои модди, ки дар давраи муайян (одатан дар як сол) истехсол карда мешаванд. Дар шароити хозираи революцияи илмию техники сохахои гайринстехсолии хочагии халк барои ба вучуд овардани Мачмуи махсулоти чамъияти фаъолона таъсир мерасонанд. Мачмуи махсулоти чамъияти шакли натурави ва арзиши дорад. Шакли натурави аз восита ва …

МАХМУДИ ЧАГМИНИ ибни Мухаммад ибни Умари Хоразми (соли таваллуд номаълум — вафот такррибан 1221), риёзидон, хайатшинос ва та­биби маъруф. Дар бораи тарчимаи холи М. Хочи Халифа дар «Китобу кашф-уз-зунун» (Китоб оид ба кушоиши гумонхо») маълумот додааст. Махмуд дар Хоразм таваллуд ёфта, зиндаги ва эчод кардааст. Махмуд дар Самарканд хам зиндаги …

МАХМУДИ КОШГАРИ ибни Хусайн ибни Мухам­мад (1029—38, Кошгар —соли вафот номаълум), муаррих, географ ва забоншиноси туркизабони Осиёи Миё­на. Маълумоти тарчимаихоли хеле кам аст. Махмуди Кошгари дар давраи хукмронии Карахониён зиндаги ва эчод карда, борхо дар сухбати олимони Бухоро ва Самарканд хузур ёфта буд. У бо асари худ «Девону лугот-ит-турк» машхур …

МАХМУДИ ЧАЛАБИ ибни Мухаммад (бо номи Марнами Чалаби низ машхур мебошад) (соли таваллуд номаълум — вафот 1525), риёзидон ва хайатшиноси асри 16 точик. Набера ва шогирди Козизодаи Руми. Баъд аз таназзули мактаби илмии Самарканду монанди Алоуддини Кушчи ва диг. ба Туркия меравад ва дар он чо анъанахои олимони Самаркандро давом …

МАХМУДИ ШАБУСТАРИ Ибни Абдукарим (1252, Шабустар, наздикии Табрез— 1320, хамон чо), файласуф, шоир, мутафаккири асрхои 13—14. Асархои у достони «Гулшани роз», рисолахои «Кава-ул-хакоик», «Шахиднома», «Мираъот-ул-мухаккикин», ки ба за­бони форси-точики таълиф шудаанд, асосан масъалахои фалсафи, ахлоки ва ирфониро дар бар мегиранд. Акоиди фалсафии Махмуди Шабустари ба таълимоти машшоиён каробат дошта, низ …

«МУЗДИ КОР, НАРХ ВА ФОИДА», асари К. Маркс, ки онро 20 ва 27 июни 1865 дар мачлиси машваратии Совети генералии байналхалкии рафокати коргарон (Интернационали I) маъруза кардааст. Маърузаро чавобан ба баромади Ч. Уэстон (аъзои Совети генерали, яке аз пайравони Р. Оузн), ки муборизаи пролетариатро барои зиёд кардани музди кор бефоида …

МУВАФФАКУДДИН АБДУЛЛАТИФ ибни Юнуси Багдоди (1162, Багдод —1231, хамон чо), табиатшинос, табиб ва географи араб. Муваффакуддин Абдулатиф оид ба ботаника, тиб, анатомия ва илмхои дигар як катор асархо эчод кардааст, ки аз онхо «Китоб-ул-ифода ва-л-эътибор фи-л-умур-ил-мушохада ва-л-хаводис-ил-муайяна би-араи Миср» («Китоби ифодаву аътибор дар умури мушохада ва ходисахои муайяни сарзамини Миср») …

МУБТАДО (ар. —ибтидо, огоз, аввал), яке аз сараъзохои чумла буда предмегеро ифода мекунад, ки дар чумла сухан дар бораи он меравад; амалу холат, таъсиру харакат ва аломате, ки сараъзои дигари чумла — хабар ифода мекунад, ба он нигаронида шудааст (коргарон омаданд, гул шукуфт, хона сохта шуд). Мубтадо ягон аъзои мустакили …

МУБОДИЛА (ар. бадал кардан, иваз намудан) дар иктисодиёт, доду гирифти неъматхои модди, ки дар асоси фаъолияти тарафайни одамон ба вукуъ меояд. Мубодила боиси таксимоти чамъиятии мехнат гардида, дар истехсолот Мубодилаи фаъолиятиро (ивази тачриба, дониш, комёбихои истехсолию техники ва г.) дар байни истехсолкунандагони алохида бошад, Мубодилаи молиро ба вучуд меоварад. Мубодилаи …

МУБОДИЛАИ ИОНИ, мубодилаи ионхоро дар махлули электролитхо гуянд. Мубодилаи иони ду хел мешавад: якчинса (гомогени) ва гуногунчинса (гетерогени). Мубодилаи ионии якчинса дар махлули электролитхо ба вучуд меояд. Хангоми омехтани махлулхои сероби электролитхо мас., NaCl па KN03l дар омехта нонхои Na+, К+, N03— ва С1- вучуд доранд. Дар ин бобат холати …