Илм

СУБСТРАТ (аз лотини substratum — асос), осори забони аслии мардуми махаллист, ки дар забони нави онхо бо сабабхои гуногуни таърихи рох ёфтаанд. Масалан, Субстрати келти дар забони франсави, Субстрати даки дар забони румини, Субстрати эрони дар баъзе шевахои забони узбеки. Субстрат натичаи дузабони ва таъсири мутакобили онхост. Дар натичаи кухнаву …

СТРОНЦИАНИТ, минерал, карбонати стронций, Sr[С03]. Бори аввал соли 1787 дар наздикии махалли Строншиани Шотландия ёфт шудааст. Аксар вакт дар таркибаш СаСо3, баъэан ВаО ва РbО дорад. Рангаш сафед ё зарди равшан. Сахтиаш 3,5—4; зичиаш 3,5—4 г/см8. Дар баъзе рагхои гидротермали якчоя бо сулфидхо, калсит, барит ва гайра вомехурад.

«СУВАР-УЛ-КАВОКИБ» рисолаи астрономии Абдуррахмони Суфи. Соли 965 ба забони араби таълиф шуда, тафсир ва вазъи 21 бурчи Нимкураи шимоли, 12 бурчи дувоздахгона ва суратхои асотирии онхоро дар бар мегирад (тасвираш дар мак. Осмон). Дар «Сувар-ул-кавокиб» координатхои 1022 ситора дарч гардидааст. Фехристи Абдуррахмони Суфи баъди фехристи Гиппарх (асри 2 то мелод) …

СТРАТИГРАФИЯ (аз лотини stratum кабат ва …графия), як фасли геолологияи таърихист, ки пайдархамии пайдоиши чинсхои кухи ва аввалии робитахои мутакобилаи фазоии онхоро меомузад. Барои мукаррар намудани синни тахнишастхои омухташуда таркиби бокимондахои организмхо, ки аз табакахои тахшини ёфт шуда, аз инкишофи нотакрори олами органикии замин дарак медиханд, ахамияти калон доранд. Аз …

СТОМАТОЛОГИЯ (аз юнони stomatos — дахон ва …логия), як сохаи тибро гуянд, ки сохти дандон, сабабхои пайдоиш, муолича ва пешгирии дарди дандон, милки дандон, забон, пардаи луобии дахон, чог ва бофтахои атрофи онро меомузад. Стоматология таърихи кадим дорад. Дар асархои духтури хинд Сушрут (асрхои 6 —5 то мелод) 65 бемории …

СТОКС, вохиди гилзати кинематики дар Системаи вохидхои СГС. Ишораташ Ст. Мавсум ба Ч. Г. Стокс. 1 Ст 1 см2/сон. Вохиди 100 карат хурди он сантистокс (сСт) бештар истифода мешавад.

СТЕНОГРАММА (аз юнони stenos — танг, борик ва …грамма), нутки дахонист, ки айнан ба тарзи стенографи ё стенотипики навишта мешавад.

СТЕНОГРАФИЯ (аз юнони stenas — борик, танг ва …графия), услуби тезнависии хат аст, ки тавассути системаи аломатхо ва ихтисори калимаю иборахо, нутки дахони ба таври синхрони навишта мешавад. Суръати навишти ин навъи хат аз хати мукаррари 4—7 баробар зудтар аст. Стенография хануз аз даврахои кадим дар Юнону Рим маълум буд. …

СТЕРАДИАН (аз стерео… ва радиан), вохиди андозагирии кунчи чисмонист. Ишораташ ср. Стерадиан— кунчи чисмониест, ки куллааш дар маркази сфера вокеъ гардида, дар он сатхеро чудо мекунад, ки масохаташ ба квадрати радиуси сфера баробар аст. Сфераи том кунчи чисмониеро ташкил мекунад, ки ба 4ηср. баробар меояд.

СТЕРЕО… (аз юнони stereos — сахт, чисмони, фазои), хиссаи аввали калимахои мураккаб буда, маънохои зеринро ифода мекунад: 1) ба хачм сохиб будани чизе ё худ вучуд доштани таксимоти фазои (масалан, стереометрия, стереокино) 2) сахт ё тагйирнаёбанда будани чизе.