Илм

СУПЕРФОСФАТ, нурии минералии фосфатдорест, ки онро барои хар гуна хок ва зироати хочагии кишлок истифода мебаранд, Фосфори Суперфосфат дар холати монофосфати калсий ва кислотаи фосфат маъмул аст. Суперфосфат гипс, фосфатхои охан, алюминий, демиксиди силисий, пайвастхои фтор ва дигар омехтахо низ дорад. Суперфосфатро дар натичаи бо кислотаи сулфат кор кардани фосфатхои …

СУНБОДА, сумбода (санги сайкал), чинси кухии кристаллист, ки аз довахои майдаю махини корунд ва дигар минералхо (магнетит, сулфидхо ва абракхои мурт) таркиб ёфтааст. Кариб 60% таркиби онро корунд ташкил медихад. Сахтиаш аз руи шкалаи минералоги 7—8. Сунбода бештар дар байни мармар дар шакли линза, шток ва гайра, баъзан дар байни …

СУДУР (араби      —содир намудан, берув овардан), тачалли, ишрок, фаязон, эманасия, дар фалсафа як амсли рухониро гуянд, ки дар чараёни он ба зоти вохид силсилаи маротиби хасти пайдо мешавад. Назарияи Судурро дар фалсафаи атика асосан намояндагони навафлотуния (Аммоний Саккас, Плотин) ташаккул додаанд. Плотин дар «Эннезд» мохияти назарияи Судурро чунин баён каррдааст: …

СУЛФИДХО (аз лотиниsulphur, sulfur — сулфур), пайвастхои химиявии сулфур бо металлхо ва баъзе гайриметаллхо; намакхои кислотаи гидрогенсулфид (Н2S). Сулфидхо ду хел мешаванд: Сулфидхои миёна — М2S ва турш (гидросулфидхо) — МНS (М — металли яквалента). Сулфидхои металлхои ишкори моддахои беранг буда, дар об нагз хал мешаванд. Мухити махлули обиашон ишкорист. …

СУЛФАТХО (аз лотини sulfur — сулфур), намакхои сулфат, намакхои кислотаи сулфат Н2SО4-ро гуянд. Сулфатхо ду хел мешаванд: миёна —М2SО4 ва турш (гидросулфатхо) —МНSО4 (М—метали яквалента). Сулфатхо моддахои кристаллии беранг (агар катион беранг бошад) буда, аксарашан дар об нагз хал мешаванд. Сулфатхои турш дар холати сахт факат барои металлхои фаъол (Nа, …

СУЛФУР (лотиниsulfur — зарди баланд), S, дар системаи даврии Менделеев элементи гурухи У1-ро номанд. Раками атоми 16, массаи атоми 32,06. Сулфури табии аз чор изотопи собит иборат аст, на аз онхо изотопи 32S (95,02%) кисми асосиро ташкил медихад. Сулфури худруй аз кадимулайём маълум аст. Онро дар чангхо чун таркиби оташдиханда …

СТРОНСИЙ (лотини strontium), Sr, элементи химиявиест аз гурухи системаи даврии Менделеев; раками атоми 38, массаи атоми 87,62. Стронсийи табии аз омехтаи чор изотопи собит иборат аст: 84Sr, 86Sr, 87Sr ва 88Sr; аз оихо 88Sr бештар (82,56%) маъмул аст. Якчанд изотоии сунъии С. (адади массазшон аз 80 то 97, аз чумла …

СТРОФОИДА (аз юнони strophos — лентаи тобхурда ва eidos — шакл), хати качи алгебравии тартиби сеюмро гуянд, ки муодилааш дар системаи координатахои декарти мебошад. Аввалин маротиба Э. Торичелли омухтааст (1645).

СТРУКТУРАЛИЗМ, як равияи тадкикотист дар илмхои гуманитари, ки дар омузиши масъалахои забоншиноси, этнография, адабиётшиноси, таърих ва гайра методу услубхои структури, моделсози, унсурхои семиотика ва математикониро истифода мебарад ва дар солхои 20 асри 20 ба вучуд омадааст. Ба маънои танг Структурализм мачмуи акидахои илми ва фалсафиест, ки дар заминаи татбики методи …

СУБСТАНТИВАСИЯ (аз лотини substantivum — исм), ба исм гузаштани дигар хиссахои нутк. Дар забони точики бештар сифат ва сифати феъли бо ин рох ба исм гузаштаанд: Бо бадон бад бошу бо некон наку (Саъди). Аз павиштахои у фоидае нест (Айни). Ба тамаи манфиати номаълум фоидаи накдро аз даст додан кори …