Биология

ШИРПАЙВАНД, навъи зардолуи махаллиро гуянд. Бештар дар богхои Конибодом, Исфара, Хучанд ва вил. Фаргонаи РСС Узб. меруяд. Дарахташ тезсабз, хамидашох, соли 2 —3-юм хосил мебандад. Мевааш калони байзашакл (вазни як донааш 50—55 г), хангоми пухтан сафед, болояш андак сурхтоб мешавад, пусташ тунук. Ба зардолуи навъи мохтоби монанд аст. Миёнадхои мохи …

ШИРХУРХО, ширмакхо, (Mammalia), як синфи чонварони мухрадорро гуянд. Ш. хайвоноти зиндазой буда, бачаашонро бо шир парвариш мекунанд. Дар руи замин, теппаи дарахт, хок, об ва хаво зиидаги мекунанд. Дарозиашон аз 3,8 см то 30 м ва зиёда аз он; вазнашон аз 1,5 г то 150 т.  Ачдоди кадимаи Ш. хазандахои …

ШИСТОСОМАТОЗХО, бемории музмини одаму хайвонотро дар мамлакатхои минтакаи тропики гуянд. Барангезандаи Ш. гельминтхо мебошанд. Дар давраи аввали сироят дар пусти бемор хасба дамида, хориш ва баъзан таб хам мекунад. Одам ба воситаи об сироят меёбад.

ШИШАК, гусфанди яксоларо гуянд.

ШОНАИХО (Ctenophora), як чинси хайвоноти бемухраи бахриро гуянд, ки ба типи рудаковокхо мансуб аст. Ш.-ро баъзан ба типи мустакил низ чудо мекунанд. Баданашон шаффоф аст. Ш. аз диг. рудаковокхо бо узвхои харакаташон фарк мекунанд. Гайр аз ин Ш. нематоцит надоранд. Тани Ш. халташакл буда, дар як нугаш дахон ва дар …

ШИКАСТАБАНДИ, як усули табобати устухони шикаста (кабурга, по, даст ва г.) ва иллати бандхост. Барои Ш. гипс ё шинахоро истифода мебаранд. Ниг. низ Травматология.

ШИЛМ, шилим, зинч, самг, шираи часпакест, ки хангоми касали ва осебёбии пусти растани (хусусан буттаву дарахтони мева) ба руй баромада шах мешавад. Ниг. низ Самг.

ШИЛХА, шулха, шулух, шилха, судки, туршак, туруша, турушадк, хуммоз, кав, калдирмох, сурхпой, сурхчуба (Rumex), як чинси гиёххои яксола ва бисёрсолаест аз оилаи торонихо. Пояаш рост, сахт, сабз, баъзан сурхтоб, камшоха (аз 6 ом то 2 м кад мекашад). Дар дуньё такр. 200 намуди Ш. маълум аст. Дар Точикистон 8 намуди …

ШИЛПУК, ниг. Трахома.

ШИМ, мохиест, ки дар пушт холхои сиёх дорад.