Биология

ТОУН, як навъ бемории сироятии одам ва хайвонот (хояндахо, уштур ва гайра). Ангезандааш РаPasteurella-pestis) -ро соли 1894 А. Йерсен (Франция) ва С. Китазато (Япония) муайян кардаанд. Дар маводи гизои нагз инкишоф ёфта, ба таъсири омилхои физики, химияви ва дорухои безараргардонь хассос аст; дар харорати 100°С (баъди 1 дакика) нобуд мешавад. …

ТОМОГРАФИЯ (аз юнони tomos — порча, кабат ва …графия), усули тадкикоти рентгенологиест, ки бо ёрии он акси кабати дар чукурии муайян вокеъбудаи объекти тадкикшавандаро гирифтан мумкнн аст. Бо ёрии Томография хирной, бронххо, рагхо, санги гурдаю талхадон ва роххои талхагард, омоси гадудхои болои гурда ва узвхои пешоб, кисихои сахтшуда ва табохшудаи …

ТИФУЛЕЗ, як навъ касалии растаниро гуянд, ки занбуругхои чинси тифула — Тuphila ба вучуд меоранд. Бештар ба гандум, себарга, резак ва гайра зарар мерасонад. Асосан дар нохияхои серрутубат пайдо мешавад. Гандум ба Тифулез бештар тирамох ва баъзан бахор гирифтор мегардад. Манбаи касали — растанихои худруи хушадор, баргу пояи гандуми касал, …

ТИХИУС (Тuchius) як чинси гамбускхоро гуянд, ки ба лубиёихо (махсусан юнучка) зарар мерасонад. Тихиус дар хама чо вомехурад.

ТИХУ, теху, мурги тиху, мурги дашти, рябчик (Теtrastes bonasia), як навъ мурги титавмонандест. Дарозии танаш 35—37 см, вазнаш 350—500 грамм. Болхояш кутох. Ба дур парвоз карда наметавонад. Болу параш хокистарранги сурхтобу чипор. Тихуе, ки дар Сибир вомехурад, бештар хокистарранг аст. Тиху мурги мукимист. Он чуфт- чуфт дар чангалзори сузанбарг ё …

ТОВУС, мурги бихишт (Раvо), як навъ мурги зебост аз оилаи тазарвихо. 2 намуди Товус (мукаррари — Р. сristetus ва кабудбол — Р. muticus) маълум аст. Товуси мукаррарии нарина хеле хушранг аст; дарозии танаш 100—125 см, думаш 40—45 см. Пархои болои думаш (калал), ки онхоро иштибохан дум мехисобанд, хеле дарозанд (120— …

ТОИФИ, хисори, навъи ангури дерпазак. Селекцияи халки. Хелхои сафед ва гулобиаш мавчуд мебошацд. Асосан дар районхои водии Хисор, вилояти Ленинободи Ресспубликаи Совети Сотсиалистии Точикистон, вилоятхои Бухоро, Самарканд, Хоразм, Сурхондарё, Тошкент ва Ресспубликаи Автономи Совети Сотсиалистии Карокалпокистон, Ресспубликаи Совети Сотсиалистии Узбакистон, инчунин районхои токдории Ресспубликаи Совети Сотсиалистии Туркманистон, Ресспубликаи Совети Сотсиалистии …

ТОЙ, чавонаи асп аз рузи тавлид то синни булуг, ки дар аксари зоти аспхои дар 3-солаги сар мешавад. Иикишофи батнии Той ба хисоби миёна 11 мох. Тойи навзод аз чихати сохти бадан аз аспи болиг хеле фарк дорад: дасту пояш дароз, танаш кутоху борик, сари душаш паст. Вазни Тойи навзод …

ТОК, ангур, раз (Vitiz), дарахти антур; чинси растанихои печон ва хазонрез аз оилаи токихо. Навдахои бисёрсолааш гафс, навдахои яксолааш дароз (3—5 м), борик, сербанд мешаванд. Дар бандхоя поёнии навда хушатул ва дар бандхои болои танобак ташаккул меёбад. Ток бо ёрии танобакхояш ба дарахт ва хавоза мечаспад. Барги яклухт ё 3 …

ТОКОФЕРОЛХО (аз юнони tokos — чинс, насл,— мебарам ва лотини оleum — равган), витаминхои гурухи Е. як гурухи витаминхои дар равган халшавандаро гуянд. 8 навъ Токоферолхои ( —Т., —Т., —Т., ва гайра) хусусияти витаминдошта маълуманд. Токоферолхо факат дар растани хосил мешаванд одам ва хайвонот Токоферолхоро аз хурок мегиранд. Хангоми муътадил …