ХАТИ ФОРСИИ КАДИМ, системаи хати хичоии мехист, ки аз он барои сабти осори забони форсии кадим истифода шудааст. Манбаъхои пайдоиши хати форсии кадим аник муайян нагардидаанд. Чихати асосие, ки ин хатро ба хатхои мехии элами ва аккади каробат додааст, истифода шудани аломати мехмонанд чун унсури хат мебошаду бас. Шох Дорои …

ХАТШИНОСИИ СУДИ, як сохаи криминалистикаро гуянд, ки хат ва усулхои тахкики онро бо максади хал кардани масъалахои тафтиши чиноят ва корхои чиноятию граждани дар мурофиаи суди меомузад.

ХАСТАГИ, мондаги, шалпари, вазъи муваккатии ягон узв ё тамоми организмро гуянд, ки дар на тичаи мехнати аз хад зиёд рух дода, боиси суст шудани кобилияти кори мегардад. Xастаги рухи ва чисмони (дар инсон) мешавад.

ХАТИ ХОРАЗМИ, хатест, ки аз он барои сабти осори забони хоразми истифода шудааст. Манбааш хати оромист. Ба хати сугди ва хати порти шабохат дорад. Кадимтарин осори он ба асрхои 3—2 то мелоди тааллук дорад. Хуччатхои мансуб ба асрхои 3— 4 ва 8, ки аз Тупроккалъа ба даст омадаанд, хамчунин катибахои …

ХАРТУМЧАДОРХО, гамбускхои нулдароз (Curculionidae), як оилаи гамбускхоро гуянд, ки кисми пеши сарашон ба монанди хартумча дароз шудааст. Аксари хартумчадорхо фитофаганд, яъне узвхои гуногуни растанихои сабзро мехуранд; танхо баъзеи онхо, масалан, Соssоnus дар чуби пусида афзоиш мекунанд ва кирминаи онхо решаи растанихоро мехурад. Бисёр хартумчадорхо зараррасонхои зироати хочагии кишлок мебошанд: гамбуски …

ХАТ, системаи аломатхост, ки тавассути накшу тасвирхо робитаи одамонро таъмин менамояд ва хабареро ба фосилаи муайян мерасонад. Xатро ба панч навъи асоси таксим кардаанд: 1) Фразография (хати фикраги), таърихан хати ибтидои буда, тасвирхо ё аломатхои он (фразограммахо) ахбори томро бидуни таксим ба калимахои алохида ифода монамоянд. Ба фразография воситахои предмети …

ХАТИ ЮНОНИ, хатест, ки аз он дар асрхои 10—8 то мелод юнониёни кадим истифода мебурданд ва холо бо андаке тагйирот дар забони хозираи юнони нигох дошта шудааст. Манбааш хати финикист. Юнониён хати финикиро ба забонашон мохирона мутобик карда, бори аввал дар таърихи хат барои ифодаи садонокхо харфхои алохидаро ворид намуданд, …

ХАРЧАНГ, саратон, нигаред. Харчангшаклхо.

ХАТИБ (араби   — шахсе, ки хутба мехонад), корманди масъули масчидро номанд, ки хангоми намози чумъа ва идхои дини (рамазон ва курбон) дар он ваъз метуфт. Баъзал вазифаи хатибро имоми масчид низ ичро мекунад. Xатиб бояд шикастанафсу такводор, аз фикх хуб бохабар бошад, хадисхоро пурра бидонад, диккати сомеонашро ба худ чалб …

ХАРЧАНГШАКЛХО (Crustasea), харчангхо, як навъ чонварони обиро гуянд, ки бино ба таснифоти зоологи ба синфи хайвоноти бемухраи типи бандпойхо мансубанд. Кариб 20 хазор намудашон маълум аст, ба 5 зерсинф чудо мешаванд. Танаи харчангшаклхо (аз чанд мм то 80 см) аз сар, сари сина ва шикам иборат аст. Дар сарашон муйлабча, …