Биология

ШИМПАНЗЕ (Pah), як чинси маймунхои одамшакли калонро гуянд. Кадаш 150—165 см, вазнаш 45—80 кг; модина аз наринааш хурдтар аст. Ш. дастхои дароз, гуши калон, лаби пахн ва бинии каме бард ас та дорад. Пусти руй, пушти даст ва кафн пошл чин-дор аст. Муяш си еду сахт. Ш. (Р. irogladytes, Р. …

ШИНГИЛ, гучум, хушачаи ангурро гуянд, ки аз хушаи калон мегиранд. Хар Ш. боз аз 3—9 шингилча иборат аст. Хар кадом шингилчаи ангури хусайни, нимранг, тоифии сурх ва сояги 3—5 то гужб дорад. Дар як хуша ангур аз 5—8 то 15—22 Ш. (18—34 шингилча) хаст. Н. Шу куров.

ШИБОГ, шивок,, явшон (Artemisia), чинси гиёххом 1—2 ва бисёрсола ва нимбуттаест аз оилаи мураккабгулхо. Пояаш аксаран серпашмаки хокистари буда, то 1,5 м кад мекашад. Баргаш чок-чок, баъзан яклухт, гулаш майда, бештар зард ё сурхтоби бунафш. Ш. беш аз 400 намуд аст. Асосан дар минтакаи иклимаш муътадили Европа, Осиё, Америкаи Шимоли, …

ШИБОГЧОЙ (Orostachys thyr-siflora), як навъ гиёхест аз оилаи ушкуфаихо. Зохиран ба гиёхи ушкуфа монанд аст. Пояи гулдораш 5—20 см кад мекашад. Баргаш сергушт, сегуша; дар бехи поя зич месабзад. Гулаш 5-баргаи сафед ё гулобист (дарозии гулбаргаш 5—6 мм). Тухмаш майда, байзашакл. Дар баландкуххо, санглохи нишебии куххо, шахсор, баъзан дар шагалу …

ШИБРАМ, гиёхест биёбони, баландпоя, рост ва ширадор монанди най, ки дар тибби кадим барои муоличаи истиско (обхура), дуланд, мафосил ва г. ба кор мебурданд.

ШИЗОФРЕНИЯ (аз юн. schizo — тачзия мекунам ва phren — адл, фикр), як навъ бемории рухиро гуянд. Сабаби Ш. алхол маълум нест. Вобаста ба шакли Ш. дар шахс зухуроти гуногуни ихтилоли фаъолияти рухи, яъне васваса, таваххум (галлюцинация), хаячон, ё баръакс карахти ба вучуд омада, ба кадри инкишофи бемори кувват мегирад. …

ШИЁФ, як навъи дору (вазнаш аз 0,5 то 1 г); дар харорати мукаррари сахт, вале аз таъсири гармии бадан мулоим ва об мешавад. Онро аз дорухои гуногун ва равгани какав тайёр мекунанд. Ш.-ро ба рудаи рост ё махбал дохил мекунанд.

ШИКАМ, батн, кисми ба хали одамро гуянд, ки аз чавф (холиги) ва деворахои он иборат аст. Девораи Ш.-ро пуст, мушак, апоневроз, фасцияхо ташкил медиханд, ки аз акиб бо сутунмухра пайваст шудаанд. Аз пешу пахлу бошад, бо кабургахо ва кисман бо кафаси сина пайваст мебошад. Аз сари сина то зихор хати …

ШИКАМБА, шикамба, ишкамба, кисми аввал ва аз хама калони меъдаи хайвоноти жовандаро гуянд, ки кариб тамоми тарафи чапи чавфи шикамро дар бар мегирад. Хачми Ш.-и хайвони болиг ба 4/5 хиссаи хачми тамоми меъда баробар аст. Девораи Ш. аз кабатхои беруни (серози), миёна (мушаки) ва даруни (луобпарда) таркиб ёфтааст. Девораи даруни …

ШИБО, морхои шибо (Viperi-dae), як навъ мори захрдорест; аз руи таснифи илми як оилаи морхои захрдорро низ гуянд. Устухони чоги болои морхои шибо кутох ва харакатнок буда, дар охиращш як ё ду дандони калони найчашакл дорад, ки ба гадудхои захрбарор пайваст аст. Ш. 10 чинс дорад, ки кариб 60 намудро …