Биология

ТОКСИКОЗ (аз юн. (tохikon — захр, як навъ масмумият), холати бемориест, ки дар натичаи ба организм таъсир намудани захрхои беруна (экзогени, масалан, микробхо) ё моддахои зарарноки дар худи организм хосилшуда (масалан, хангоми токсикозхои хомилагон, тиреотоксикоз) ба вучуд меояд. Токсикози хомилагон бемориест, ки дар организми зан хангоми хомилаги ё зоиш (баъзан) …

ТОКСИДЕРМИЯ (аз юнони (toxikon — захр ва … derma — пуст), осеби пустро гуянд, ки дар натичаи аз пуст, узвхои хозима, роххои нафас, ва гайра ба организм рох ёфтани моддахои химияви (масалан, дорухо) ё гизои ба вучуд ояд.

ТОКСОПЛАЗМОЗ, бемории паразитии одам ва хайвонот, ки токсоплазмахо ба вучуд меоранд. Манбаи сироят намудхои гуногуни (бештар аз 180) хайвонхои хонаги, вахши ва паррандахо мебошанд. Одам бо Токсоплазмоз дар натичаи истеъмоли гушт ва тухми хом, ба пардахои луоби ё захми пуст афтодани ангезанда ва гизо гирифтор мешавад. Токсоплазмоз аксар вакт ба …

ТИФ (аз юнони tuphos — дуд, туман; тирагии хуш), бемории араки, калта, мухрика, номи шартии баъзе беморихои сироятист, ки якчоя бо табларза ва ихтилоли хуш ба амал меояд. Тиф якчанд хел мешавад: Тифи шиками, паратифхо, Домана, Тифи рачъи ё такроршаванда. Тифи шиками бомории шадиди сирояти буда, факат одамон гирифтор мешаванд. …

ТИБРИЯТ (араби — нобудшави), себорея, як навъ бемори пустро гуянд. Хангоми Тибрият дар кисми муйноки сар бисёр пулакчахои сафеду хокистарранг пайдо мешаванд. Бештар дар давраи балогат ба вучуд меояд. Пайдоиши Тибрият ба ихтилоли асабиву эндокрини ва дар натичаи он вайрон шудани кори гуддахои чарби вобаста аст. Тибрияти ракик (аз бисёр …

ТИТАВ, мурги титав, мурги дашти (lururus), як навъ мурги шикоршавандаро гуянд. Ду намуди с маълум аст. Титавии мукаррари (L. tetrus) дар минтакахои бешаву бешадашти Европа ва Осиё бисёр аст. Титави нарина сиёхи кабуду сабзтоб буда, дар болаш холхои сафеди чилодор хаст; пари думаш качи лирашакл. Дарозии танааш 53—57 см. Вазнаш …

ТИРМИС, лупин (lupinus), як чинси гиёххои яксола ва бисёрсолаест аз оилаи лубиёихо. Пояаш рост, то 1,5 м кад мекашад. Баргаш паршакл, гулаш зард, сафед, кабуд, гилофакаш серпашмаки чигарранги асосан 3—5 тухма. Дар дунё 200 намуди Тирмиси худруй месабзад. Дар СССР 4 намуди Тирмис (L Angustifoliua, нигаред расм, L Albus, L …

ТИМПАНИЯ (аз юнони tympanon — накора, табл), як навъ касалии чорвои жовандаро гуянд, ки дар натичаи аз хад зиёд хурдани хуроки зуд туршанда руй медихад ва аз гази гуншуда шиками чорво дам мекунад. Тимпания шадид ва музмин шуда метавонад. Сабаби Тимпанияи шадиди аввалин: аз хад зиёд (махсусан баъди борон ва …

ТИМСОХ, тимсоххо (Сrocodylia) як гурух хазандахои обиро гуянд; дарозиашон 2—7 метр. Сар ва танашон пахн, фукашон дароз ва пойхояшон ниобатан кутохи гафс; сурохии бини ва гушашон бо клапанхо руст шудааст. Пусташон гафс мебошад. Тахтапушт, шикам ва думашон бо сипархои шохин пушида шуда, магзи сар, узвхои босира ва сомеашон хеле нагз …

ТИП дар биология (typus), навъ, 1) категорияи таксономии оли дар систематикаи хайвонот, ки синфхои ба хам наздик (хеш)-ро муттахид мекунад, Соли 1812 Ж. Кюве хама хайвонотро ба чор «шоха» чудо намуд; баъдтар (соли 1825) зоолог ва анатоми франсави А. Бленвил ин чор «шоха»-ро Тип номида, онро чун истилох ба илм …