Биология

САЪБА, номи ду намуди паррандаест аз катори гунчишкхо. Дарозии танаш 12 сантиметр, кисми пеши сараш сурх, болу думаш сиёх. Дар миёнаи болаш холи зард ва дар интихои болу думаш холи сафед дорад; тахтапушт ва китфаш хокистарранги сурхчатоб; шикамаш сафед. Нулаш гулобитоб. Дар Европа, Осиёи Гарби, Африкаи Шимолу Гарби, дар Иттифоки …

САЪЛАБ, селаб,1) чинси гиёххои бисёрсолаест аз оилаи саълабихо. Решаи луидаи яклухт ё панчашакл, барги нештаршакл, гули одатан бунафш ё нофармони аргувони ва гуза дорад. Саълаб (кароб 80 намуд) дар Европа, минтакаи муътадили Осиё, Африкаи Шимоли ва гайра бисёр аст. Дар Иттифоки Республикахои Советии Сотсиалисти Союз Советских Социалистических Республик СССР 36, …

САЪЛАБИХО (ОгсЫдасеае), як ои- лаи гиёххои бисьёрсола, эпифитхо (бештар дар тропика) ва баъзе лиа- нахоро гуянд. Саълабихое, ки дар замин ме- сабзанд, одатан решапоя ё решаи лундашакл доранд. Онхо асосан дар маргзор, шибарзамин, беша, сохили рудхои кухй меруянд. Эпифитхо, яъне Саълабихое, ки дар шохаву танаи дарахтон месабзанд, решаи овезони хавои …

САФЕДОР (Рори1из), чинси дарахтест аз оилаи бедхо. Баргаш дандонадор ё бедандонаи гуногуншакл (дилшакл, байзашакл, гурдашакл, паррашакл ва гайра); гулаш майдаи якчинса (баъзан дучинса), хушагулаш «гушворак», пеш аз баргбарори мешукуфад, шамол гардолуд мекунад. Гузааш 2-4-паллаи сертухм, тухмаш майда (дарозиаш 1—3 миллиметр), дар нугаш пати пахтамонанд дорад. Дар дунё 45—50 намуди Сафедор …

САФЕДАХО, протеинхо, моддахои органикии калонмолекулаи табииеро гуинд, ки аз аминокислотахо таркиб ёфта дар сохту фаъолияти организмхо мавкеи мухим доранд. Фридрих Энгелс Сафедахоро заминаи шакли билогии харакати материя донистааст. Махз ба туфайли Сафедахо дар организм мубодилаи моддахо ва табдили энергия ба вучуд меояд. Сафедахо функсияхои мухими физиологиро адо мекунанд. Пеш аз …

САХАРОЗА, канди найшакар ё лаблабу, яке аз мухимтарин дисахаридхост, ки дар хамаи растанихои фотосинтезкунанда мавчуд аст. Моддаи кристаллии беранги дар об халшаванда; I гудозиш 185—186*Селсия. Аз таъсири кислота ба осони гидролиз шуда глюкоза ва фруктоза хосил мекунад. Сахароза аз чумлаи карбогидратхоест, ки ба хуби дар растанихо хазм мешаванд; карбогидратхои дар …

САФЕДМУРУД, як навъ муруди махалли. Дарахташ сершоху сербарг, то 10—19 метр кад мекашад. Пустлохи танаву шоххояш хокистари; баргаш калон (дарозиаш 7—8 сантиметр, бараш 5—6,5 сантиметр), дилшакл, дандонадор; мевааш миёна (вазни як донааш 55—61грамм), пусташ нисбатан тунуки зардтоб, магзаш Сафедтоб, камоб, хушбуй, ширин ё нордон, то 9,85% канд, 0,15 —0,16% чавхар, …

САЯЛОН (араби—чоришави), дар тибби кадим истилохест, ки чори шудани хар як моддаи моеъро ифода мекунад. Беист рехтани оби чашмро Саялони ашк ва аз бачадони занхо рафтани рутубатро Саялони р а х и м меноманд.

САРОМОС, с у р х б о д, х у м р а, бемории сироятиест иборат аз газаки пуст, рагхои лимфавии пуст ва пардахои луоби. Одам дар натичаи аз пусти захмдор ба бадан дохил шудани стрептококкхои хунобкунанда сироят меёбад. Хангоми заиф шудани бадани одам (вайрон шудани мубодилаи моддахо, хунукхури, гуруснамони, …

САРМОБАРДОРИИ РАСТАНИ, аз сармон кутох ё дарозмуддат талаф нашуда ба хунуки тоб овардани растаниро гуянд. Дар растанихои зимистонгузарон сармобардори хар сол дар натичаи тайёрии дарозмуддат ва мураккаби онхо ба зимистон инкишоф меёбад (нигаред. Обутоби растани). Дар давраи гарми сол, вакте ки растанихо месабзанд, кобилияти сармобардории онхо кам ва дар давраи …