Биология

ФЕНОТИП (аз фен — зохир мекунам ва тип), мачмуи аломату хооиятхои ортаниэмро гуянд, ки дар чараёни инкишофи фардии он ташаккул ёфтааст. Ин истилохро соли 1909 биологи давияги В. Иогансен пешниход кардааст. Фенотип дар натичаи таъсири мутакобили хосиятхои ирсии организм (генотип ва шароити мухити чои сукунат) ташаккул меёбад.

ФАУНАИ ХОК, олами хайвоноти хок, мачмуи хайвоноти хокро гуянд. Фаунаи хок бисёр навъхои хайвоноти хушкигард ва обиро дар бар мегирад. Соддатаринхо, коловраткахо ва нематодахои майдатарин (нанофауна) дар зарраи оби хок хаёт мегузаронанд. Бандпойхои майда — кана, думпойхо, симфилхо ва гайра (микрофауна) дар чавфи беоби байни заррахои сахти хок маскан мегиранд. …

ФАУНАИ ХУШКИ, чамеи хайвонотеро гуянд, ки дар хушки зиндаги мекунанд. Ба фаунаи хушки кариб 4/5 хиссаи микдори умумии намудхои хайвонот мансуб аст, ки сабаби ин гуногуншаклии шароити хаёт, таърихи геологии хушки (якчанд маротиба иклим, релеф ва гайра тагйир ёфт), чудо будани баъзе материку чазирахо ва гайра мебошад. Намояндагони фаунаи хушки …

ФАУНАИ ЧАНГАЛ, чамеи хайвонотеро гуянд, ки барои дар чанал зиндаги кардан мутобик шудаанд. Вобаста ба микдори намудхои хайвонот фаунаи чангалхои сербориши тропики, ки барои хаёт шароит нисбатан мусоид аст, тафовут дорад. Аксар хайвоноти чангал барои ба дарахт баромадан ва дар он чо зиндаги кардан мутобик гаштаанд. Ширхурхо — маймун, саичоб, …

ФЕРМЕНТОПАТИЯ, энзимопатия, беморихои ирсиеро гуянд, ки хангоми норасоии ягон фермент ё тагйир ёфтани фаъолияти он пайдо мешаванд. Кариб 500 намуди ферма маълум аст.

ФИБРОМА (аз лотини fibra — нах, тор ва юнони ота — кисми калимаи мураккабе, ки намудхоги омосхоро ифода мекунанд), як навъ омосест, кн аз бофтахои нахмонанди пайванди таркиб ёфтааст. Дар пуст, пардахои луоби, гадуди шир, бачадон ва гайра пайдо мешавад.

ФАХРИ, пешпазак, шакармавизи, фахрии хуфаки, навъи ангури миёнсоли. Селексияи халки. Асосан дар раёнхои токдории вилояти Ленинобод (Конибодом, Хучанд, Уротеппа, Пролетар, Нов), раёнхои гурухи Гарм ва водии Хисори РСС Точикистон, вилоятхои Тошкент, Фаргонаи РСС Узбакистон, инчунин Эрон пахн шудааст. Токаш тезсабз, 25—29%-и навдахояш хосилдех. Баргаш мудаввар, 5—7 парра, хушааш 280—300 г …

ФАЪОЛИЯТИ ОЛИИ АСАБ, фаъолияти кисмхои олии системаи марказии асаб (кишри нимкурахои калон ва марказхои зеркишри) -ро гуянд, ки хайвоноту одамро ба мухит нисбатан пурра мутобик мекунад. Истилохи фаъолияти олии асабро И. П. Павлов ба илм дохил кардааст. Ба акидаи И. П. Павлов асоси фаъолияти олии асаб аз рефлексхои шарти (дар …

ФАССОД (араби —рагзан), дар тибби кадим мутахассисеро меномиданд, ки аз рагхои муайяни бадани беморон бо нештар задан микдоре хун сар медод. Нигаред низ Хунгири.

ФАССИОЛЁЗ бомории киччавии хайвонот (гов, гусфанд, хук ва гайра) ва одамро гуянд, ки ба гурухи трематодозфо мансуб аст. Барангезандааш фассиолахо буда, дар талхадон ва чараёнгохи талхаи чигар тухм мегузоранд. Тухм бо ахлот хорич шуда, дар об ва организми сохиби мобайни (лармбадаихо) инкишоф меёбад. Бемори асосан хангоми бо об ё растани …