ТЕИЗМ

ТЕИЗМ (аз юнони theos —худо), таълимоти динию фалсафиест, ки худоро хастии мутлаки фавкуттабии пиндошта, онро холик ва омири тамоми матчудот модонад. Фарки теизм аз пантеизм дар он аст, ки теизм фавкуттабии будани худоро эътироф мекунад. Теизм худоро хамчун манбаи хастии хамаи ашё ва тагйироти олами модди дониста, дар айни хол онро вучуди арши меномад. Теизм дар халли ин масъала хам ба монизми ирфони ва хам ба таълимоти паттеистии судур (эманация) мукобил аст.
Теизм дахолати мунтазами худоро ба корхои олам эътироф намуда, ба таълимоти деизм зид аст. Он дар дини яхуди, масехият ва ва ислом инкишоф ёфтааст. Истилохи «теизм»-ро аввалин бор файласуфи англис Р. Кедворт (1743) гастифода бурдааст.
Марксизм-ленинизм теизмро яке аз шаклхои чахонбинии дини дониста, онро рад мекунад.