САГОНА

САГОНА 1) кабре, ки аз хишти пухта 6 санг ба шакли гахвора сохта, дар он як ва баъзан якчанд майитро дафн мекарданд; 2) осори меъморист, ки барои абади гардонидани хотираи ин ё он шахс ба болои кабраш бунёд мекунанд. Сагонаро аз хишти пухта ё санг сохта бо кандакори ва накши катибави оро медиханд; ду пахлуяш равокмо- нанд мешавад.
Ба болои гур гузоштани сутунчаи чуби ё санги хануз дар давраи пеолит чори шудааст. Дар Юнони Кадим ба болои гур мучассама, сутуни катиба ё тасвирдор мегузоштанд. Дар асрхои миёна бо афзудани нуфузи масехият европоиён ба чои сутунчахо ба болои кабр салиб мегузоштаги шуданд. Дар Европаи Гарби аз асри 11 ба болои кабр гузоштани сандуки холии санги ё биринчи маъмул гашт. Дар Кавказ асрхои миёна тахтасанги кандакоришуда мегузоштанд. Дар Хитой, ки аввалхо тахтасангро ба таври амуди гузошта, дар руи он номи шахсро меканданд, дертар сохтани деворхои ёдгори маъмул гардид. Дар замони Эхё чои Сагонаро макбара гирифт. Асрхои 17—18 катибанависи расм шуд. Дар нимаи дуюми асри 19 — ибтидои асри 20 ба Сагона сурати мадфунро мегузоштанд. Холо дар Сагона бештар акси маиитро медиханд.
Дар Осиёи Миёна ба болои кабр бино намудани Сагона а-кои 14—15 васеъ пакн гашт. Онро асосан аз хишти пухта сохта, аз пешаш лавха мегузоранд. Лавхаро бештар аз мармари сиёх ё хокистари сохта, бо накшунигор ва катибахо оро медиханд. Дар лавхаи Сагона ном, куния, таърихи таваллуд ва вафоти мадфун навишта мешавад. Сагонаи болои кабри Темур, Сагонахои руи кабри хонадони Темуриён, Сагонаи дахмаи Шайбониён бо ороиши худ диккатчалбкунандаанд. Дар баъзе нохияхои Осиёи Миёна, аз чумла водии Фаргона, майитро даруни Сагона мегузоранд. А. Валиев.