Таджикистан – Энциклопедия на таджикском языке КИТОБАМ

СУРЪАТИ РУШНОИ (суръати нур) дар фазои холи (дар вакуум) с, суръати пахншавии мавчхои электромагнити (аз чумла нур)-ро гуянд. Суръати рушнои яке аз собитахои асосии физикаи муосир буда, хадди охирини суръати пахншавии хама гуна таъсироти физики дониста мешавад (нигаред Назарияи нисбият). Дар шароити мукаррари бо Суръати рушнои ягон сигнал пахн шуда …

СУРЪАТИ САДО, суръати пахншавии мавчи садост, ки дар мухити гуногун хар хел бувад. Суръати садо дар газхо назар ба моеъхо суст ва дарчисмхои сахт аз моеъхо хам сусттар аст (илова бар ин барои мавчхои бари назар ба машчхои кади сакин мебошад). Суръати садо дар газхо ва бугхо аз 150 то …

СУРЪАТИ ФАЗАВИ, суръате (Vф)- ро гуянд, ки бо он фазаи () мавчи монохроматии хамвор у = А sinѱ харакат макунад. Ин чо А — амgлитуда, ѱ = 2π (t/T-x/ λ) — фазаи мавч (λ — дарозии мавч, х — масофа аз манбаи мавч, Т — даври лаппиш, t — вакт).

СУРЪАТИ ШУОИ, проексияи суръати фазои чирми оомониро ба нури назар гуянд, ки аз руи падидаи Допплер муайян карда мешавад. Агар чирми (мунир ва мушохид дур шуда истода бошад, Суръати шуои мусбат ва агар ба у наздик шуда истода бошад, манфи мешавад.

СУРЪАТФИЗОХОИ ЗАРРАХОИ ЗАРЯДНОК, дастгоххоеро гуянд, ки барои тавассути майдони электри хосил кардани заррахои зарядноки баландэнергия (электронхо, протонхо, ядрохои атоми) таъин шудаанд. Дар Суръатфизохои заррахои заряднок дастаи заррахои зарядноке хосил мегардад, ки энергияашон ба садхо ГэВ мерасад. Селиин гуна заррахо барои вокеи гардондани реакцияхои гуногуни ядрои, барои тахкики сохти ядрохои атоми …