РАЧАЗ

РАЧАЗ (араби — изтироб, суръат), номи бахрест аз 19 бахри аруз. Рукни аслии он мустафъилун (— V—) буда, маъмултарин зохофхои он 8-то мебошанд (махбун — мафоилун, матви — муфтаилун, мактуъ — мафъулун, музол — мустафъилон, матвии музол — муфтаилон, махбуни музол — мафоилон, мураффал — мус- тафъилотун,    муттавал — мустафъилотон). Шеърхои ба вазни бахри Рачаз навишташударо арабхо дар маъракахо ва чангхо ба васфи мардонаги ва шучоати кабилахои худ мехонданд. Дар адабиёти классикии форс-точик ва адабиёти советии точик мазмуну мундаричаи шеърхои ба вазии бахри Рачаз офаридашуда дигар ва доираи истифодаи он васеътар гардидааст. Мисолхо оид ба бахри Рачаз :

1. Рачази мусаммани солим

( У-А     V-/       У—/    V-)

Эй чехраи  зебои ту, рашки бутони озари,

Харчанд васфат мекунам, дар хусн аз он болотарй.

(Хусрави Дехлавй).

2. Рачази мусаммани матвии махбун

(—УУ—/V—V—/—УУ—/V—V—)

Мутриби хушнаво, бигу тоза ба тоза, нав ба нав.

Бодаи дилкушо бичу тоза ба тоза, нав ба нав. (Хофиз).

3. Рачази мусаддаси махбун

( V—V—/V—V—/V—V—)

Зи калби поку рухи пурчилои мо

Дуруди мо ба хизби рахнамои мо.

(Лохути).

4. Рачази мусаммани матви

(—УУ—(—уу—!—уу—I—уу—)

Мешукуфад гул ба чаманхои насими сахари.

Вах, чи шавад гар нафасе пахлуи мо бода хурй. (Сайфи).

Адабиёт: С и р у с Б., Арузи точики, Душанбе, 1963; Зехни Т.,    Санъати сухан, Душанбе, 1979.

С. Имронов,