ХУРМО

ХУРМО, нахл, дарахти хурм о (Dioapyros), як навъ дарахти хазонрез ва меваи онро гуянд, ки дар нохияхои субтропики ва тропи­ки меруяд. Мувофики таснифоти ботаники чинси дарахтест аз оилаи обнусихо. Асосан дар Осиёи Чануби (такр, 200 намуд) маъмул аст. Дар СССР 3 намуди Xурмо меруяд.

Хурмои кавкази (D. lotus). Балан­дии дарахташ то 16 м, баргаш дарозруя, гулаш майда, мевааш мудаввар (диаметраш то 2 см), норинчии зардтоб, хурданбоб. Хурмои хушк беш аз 40% канд дорад. Аз хар бехаш то 80 кг хосил мегиранд. Ба хунуки  то —25С тоб меоварад. Нихоли хасакаш барои пайванд кардан и Xурмои шарки хеле мувофик аст. Дар СССР (Кавказ, Осиёи Миёна) Хурмои худруйи кавказиро мепарваранд. Точикон Хурмои худруйро чилванг мегуянд. Xурмои виргини (D. virginiana). Дар СССР дар минтакахои сернам ва хушки субтропики меруяд. Дарахташ хазонрез (то 20—25 м кад мекашад). Мевааш лунда (вазнаш то 25 г); зард, хеле хуштаъм (40% канд дорад). Тару тоза (баъди пухтан) мехуранд. Аз хар бехаш то 300 кг хосил мегундоранд.

Хурмои шарки (D. kaki) то 8—12 м  кад мекашад. Мевааш калони cергушт, гуногуншакл, зарди норинчи ё сурх. Дар СССР Хурмои шаркиро асосан дар Гурчистон, инчунин Озарбойчон, сохили б. Сиёх (кишвари Краснодар), нохияхои чануби Крим, РСС Узбекистон, РСС Точикистон ва РСС Туркманистон мепарваранд. Аз хар га 180—360 с  хосил мегиранд. Дарахти калонаш то  100 кг мева медихад. Меваи тару  тозааш баъди пурра пухтан 25% канд, 40 мг% витамини С, охан, йод ва гайра  дорад. Меваашро барон муоличаи беморихои меъда, камхуни ва гайра истифода мебаранд. Дар Точикистон 2 навъи Хурмои шарки («Хиакуми» ва «Зенчи-мару») ба шароити махал  мутобик шудааст. Дар Институти току  богдори ва сабзавоткории Точикистон якчанд навъу дурагахои Хурморо  руёнидаанд, ки ба хунукии кутохмуддати пасттар аз —25* С тоб меоваранд. Махсусан навъхои «Шарк», «Гулистон», «Хисори» дар нохияхои маркази ва чанубии республикаамон  хуб меруянд.                                                                                    Б. Массовер.