ХУМ, як навъ зарфи бедастаи сафолиро гуянд. Xум аз кадим дар байни халкхои Осиёи Миёна, аз чумла точикон маъмул буд. Намунаи кадимтарини он дар Точикистон аз дехаи Кангурт (раёни Совет) ёфт шуд, ки ба давраи 2 то м. мансуб аст. Дар ибтидо Хумро дасти ва минбаъд дар чархи кулоли месохтанд. Хумхо одатан байзашакл, фарохдахон буда, андоза ва гунчоишашон гуногун мешуданд. Дар онхо об, мусаллас, шинни, галла, орд, равган ва диг. озука захира мекарданд. Дар гузашта Хумро баъзан барои нигох доштани ашёи гаронбахо, аз чумла тиллою зару зевар истифода мебурданд. Майитхоро низ дар он дафн мекарданд. Холо Xумхои дастадор низ маъмуланд.
П. Самойлик.