ТУРОН, Турон, яке аз кишвархои кадимие, ки марзу худуди он ба Мовароуннахр мутобикат мекунад. Калимаи Турон аз чузъхои тур (дар Авесто tura — далер, диловар) ва суффикси чамъбандии -он таркиб ёфтааст. Дар замонхои кадим дар марзи Мовароуннахр кабилае бо номи тура мезистааст ва номи кишвар — Турон хам ба онхо …

ТУРТКУЛ, димнаи бошишгохи кадими мансуб ба асрхои 1—4 мелоди, ки гарбтари дехаи Гарави раёни Ёвон, вилояти Кургонтеппа вокеъ аст. Онро солхои 1953—66 бостоншинос А. Исхоков кашф ва тахкик намуд. Дар натичаи хафриёт се давраи сохтмон ошкор шуд. Димна росткунча (170Х X 150X2,5 м) буда, деворхои бинои давраи сеюм хишти ва …

ТУС, шахр ва вилояти ваърихиест дар шимолу-шарки Эрони имруза. Он дар асрхои миёна шахрхои Турон, Навкон, Бругун, Ройкон, Банвоза, Тобарон ва дехаи Сунободро дар бар мегирифт. Аз Тус рохи тичоратии Шарку Гарб мегузашт. Тусро соли 651 арабхо истило намуданд. Соли 900 ба хайати давлати Сомониён дохил шуд ва кариб як …

ТУС кахрамони хамосахои халкхои эронинажод; яке аз персонажхои «Шохнома»-и Фирдавсист. Номаш дар «Ардвисура-яшт»-и Авесто Туса омадааст. Дар «Шохнома»-и Фирдавси Тус писари Нузар аст. Пас аз марги падараш вай мебоист ба тахт менишаст, вале барои шохи золим будани падараш пахлавонони Эрон ба тахти шохи Кайкубодро нишонданд. Тус дар ахди чандин шох …

ТУКСАНКОРЕЗ, иншооти кадими обёри дар Сугд. Аз 90 корез (чох) иборат буд. Туксакорез дар зери замин ба хамдигар пайваст шуда, канали зеризаминиро монанд буд; аз дехаи Чорбог сар шуда, ба воситаи корезхо мегузашт ва дар кисми шимолии дашти Марамар ба руи замин баромада то Панчакент чори мешуд. Тули иншоот кариб …

ТУГАЙ, тукай, тугайзор, бешазорхои дарёбоди минтакахои биёбону нимбиёбонхои Осиёи Миёна ва Маркази. тугайхо аз анбухи буттаву дарахтони гуногун (туронгу, бед, санчид, ангат, чингил, газ) иборатанд. Дар тугайхо гуроз, холгул, шагол, хаус (гурбаи найзор), тазарв ва гайра маскунанд. Нигаред низ Полвонтутай.

ТУТИ, тутихо (Рsittaciformes), як назъ паррандаи хушрангест. Дарозиашон аз 9,5 см то 1 м. Рангашон сабзи бо сурху кабуд омехта, баъзан сиёх ё хокистари; нарина ва модинаашон ба хамдигар шабохат доранд. Нулашон гафс, чанголхояшон пуркувват буда, ангуштони 1 ва 4-умашон ба кафо тоб хурдаанд. Аксари Тути паррандагони тезпарвозанд; баъзе намудхояшон …

ТУФОН, боди сахти 9 балла бо суръати 20,8—24,4 м/сон (мувофики шкалаи Бофорт)-ро гуянд. Маъмулан хангоми гузаштани сиклон ба вучуд меояд ва дар бахо талотуми сахт ба вучуд меоварад.

ТУФОНИ НУХ мувофики ривоятхои мазхаби ишора ба обхезиест, ки дар замони Нухи пайгамбар ба амал омада буд. Вакте пайгамбари ба Нух расид, гуё худованд ба у фармуд, ки дарахти соч бинишонад. Чун нихол калон шуд, аз чуби он киштие сохт, ки дарозиаш 300 газ, бараш 50 газ, баландиаш 30 газ …

ТУХТАЕВ Турсун Махмудович (таваллуд 20. 4. 1937, раёни Конибодоми вилояти Ленинобод), патофизиологи совети, доктори илмхои тиб (1973). Аъзои КПСС аз соли 1966. Баъди хатми Институти давлатии тиббии Точикистон (1961) ординатори кафедраи патофизиологии институти номбурда. Аз соли 1966 ассистенти кафедраи патофизиологи, мудири лабораторияи марказии тадкикоти илмии Институти тибби. Солхои 1976—82 мудири …