Назорати тухми системаи тадбирхо оид ба вазорати сифати тухмии зироати хочагии кишлок дар просесси истехсол, нигохдори ва ба кишт тайёр кардани он. Дар ИТТИХОДИ ШУЪРАВИ Назорати тухми яке аз кисмхои асосии системахои плании тухмипарвари мебошад. Аз тадбирхои давлати (инспексияхои давлати оид ба тухми амали менамоянд) ва дохилихочаги (хочагихо ва пуяктхои тухмитайёркуни ба амал мебароранд) иборат аст. Нзорати тухми ахамияти калони амали дорад, зеро ба баланд бардоштани сифати тухми ва бо тухмии кондитсаони (стандарти) таъмии намудани киштзор кумак мекунад.
Ст. вазорати тухмиро дар чахон аввалин маротиба олими немис Ф. Ноббе соли 1869 дар шахри Тарандт (Саксония) ташкил кард, дар Россия (дар назди Боги ботаникии асосии Петербург, холо Институти ботаникаи АФ ИТТИХОДИ ШУЪРАВИ) аввалин ст. оид ба санчиши тухми соли 1877 бо фаъолияти ботаник А. Ф. Баталив таъсвс ёфт.
Дар ИТТИХОДИ ШУЪРАВИ, акти соли 1926 «Дар бораи вазорати давлати оид ба тухмии корхонахои савдо кабулкардаи СКХ РССУ, вахуствв актв к,онунгузорй овд ба Н. т. буд. С. 1932 хамав му- ассвсахов вааоратв тухмй ба свстемав ягова табдвл ёфт, кв ба ов Ивс- пектсвяв давлаткв умумввттвфотсй овд ба тухмв дар ваадв Комиссариата хал кии зироат (КХЗ)-в ИТТИХОДИ ШУЪРАВИ рохбари мекард. Соли 1934 КХЗ-и ИТТИХОДИ ШУЪРАВИ бо тухмии кобвлияти сабазишашон санчидашуда гузаронидани кишти зироати хочагии кишлокро пешбини кард. Соли 1965 лабораторияхои вазорати тухми ба инспексияхои давлати оид ба тухми табдил дода шуданд, ки Инспексияи давлати оид ба тухмии назди Вазорати хочагии кишлоки ИТТИХОДИ ШУЪРАВИ рохбари мекард. Дар ИТТИХОДИ ШУЪРАВИ кариб 3300 инспексия (аз он чумла 3118 райони) мавчуд аст. Дар Точикистон 1 инспексияи давлати, 4 вилояти, 35 райони амал мекунад (1978). Ин муассисахо сифати тухмии зироати хочагии кишлокро (гайр аз чигит, ки сифати онро ст. ва лабораторияхои назди заводхои пахтатозакуни тафтиш мекунанд) месанчанд ва ба коидахои тухмипарвари дар колхозу совхозхо назорат мекунанд. Хочаги ва муассисахои вазорати тухми усули ягонаи стандартии тадкики тухмиро ба кор мебаранд.
Инспексияхои давлати оид ба тухми тозаги, кобилияти сабзишу нуму, нами ва вазни 1000 дона тухмиро месанчанд.’
Ад.: Ф и р с о в а М. К., Семейной
контрол, М., 1969; Семена и посадочный материал селскохозяйственных култур, М., 1973.