ТУВА, Республикаи Автономии Советии Сосиалисти (Тыва Автономнунг Совет Сосиалистич. Республика), дар хайати РСФСР. 10 октябр 1961 таъсис ёфтааст. Масохат 170,5 хазор км2. Ахолиаш 276 хазор нафар (1984) ; асосан тувагихо ва русхо. Ахолии шахри 44%. 13 район ва 5 шахр дорад. Пойтахташ шахри Кизил. Дар куххои Сибири Чавуби, болооби дарёи …

ТРИБУНАЛИ ХАРБИ, дар СССР судхои махсусеро номанд, ки чнноятхои харби ва дигар чиноятхоро дар асоси конун дида мебароянд ва дар Куввахои Мусаллахи СССР адолати судиро баркарор менамоянд. Трибунали харбии революсиони соли 1918 дар назди Советхои харбии революсионии армияхо, фронтхо ва республикахо ташкил ёфта, дар давраи чанги граждани, интервенсияи харбии солхои …

ТРОПОСФЕРА (юнони tropos—тагйирот ва сфера), кисми поёнтарин ва аз руи масса калонтарини атмосфераи Замин аст, ки дар он харорат бо афзудани баланди паст мешавад. Тропосфера дар арзхои кутбй то 8—10 км, дар арзхои васатй то 10—12 км ва дар арзхои тропики то 16—18 км пахност. Дар арши тропосфера стратосфера чойгир …

ТУВАГИХО (худ тыва, тывалар гуянд), миллат, ахолии асосии РАСС Тува. Шумораашон 166 хазор нафар (1979). Такрибан 20 хазор нафар дар РХМ зиндаги мекунад. Ба забони туваги гап мезананд. Байни диндорон ламаизм ва шаманизм пахн аст. Аз чихати антропологи мугулсуратанд. То дигаргунсозии сосиалисти дар нохияхои биёбони ва кухию биёбони бо чорводорию …

ТРУСКАВЕС, шахр (аз 1948) дар вилояти Лвови РССУ, дар доманаи каторкуххои Карпат. Стансияхои рохи охани Курорти балнеологи, тамоми сол кор мекунад. Дар санаторияхо касалихои урологи, меъдаю руда, чигар, роххои захрадони одамони калонсол ва бачагон табобат карда мешаванд. Трускавес заводи обхои минерали ва фабрикаи мебел дорад.

ТРАНСФОРМАТОР (transformo — табдил медихам) дар техника, тачхизотест барои табдили ягон хусусияти мухимми энергия ё худ объект. Трансформатори электри ва гидротрансформаторхо бештар маъмуланд. Ин гуна трансформатторхо тачхизотеро мемонанд ва онхо барои тагйири бузургихои физикие (масалан, барои тагйири шиддат, кувваи чараён, моменти чархзани) исгифода мешаванд, ки энергияи электри ва механикиро тавсиф …

ТРИПАНОСОМОЗ, як гурух беморихои ангалии одаму хайвонро гуянд. Барангезандаи трипаносомоз трипаносомахоанд. Манбаи сироят одам ва хайвони гирифтори трипаносомоз мебошад. Муолича: истифодаи наганин, антрасид, беренил ва гайра. Нест кардани пахнкунандагони сироят рохи асосии пешгирии трипаносомози одаму хайвон аст.

ТРОСКИЗМ, чараёни гоявяю сиёсии майдабуржуази, ки ба марксизм ленинизм ва харакати коммунистии байналхалки душман буда, мохияти оппортунистии худро бо чумлапардозихои радикалии чап рупуш мекард. Троскизм чун як навъи меншевизм дар РСДРП ибтидои асри 20 ба вучуд омад. Троскизм номи худро аз номи идеолог ва пешвои ин чараён Л. Д. Троский …

ТРАНСФОРМАТОРИ ЭЛЕКТРИ, олати статикиеро гуянд, ки барои тагйир додани бузургии шиддати тагйирёбанда таъин шудааст. Тарзи кори трансформатори электри ба ходисаи индуксияи электромагнити асос ёфтааст. Трансформатори электри якпечаи аввал (ПА), як ё якчанд печаи сони (ПС) ва дилаки ферромагнити дорад. Хамаи печахо дар болои дилак чой гирифта, бо хам алокаи индуктивй …

ТРУБА, сози мусикии нафасии оркестри ва якканавозии регистраш баланд. Труба аз наи дарози тобхурдае иборат буда, даханааш мисли сурнай мудаввари васеъ аст. Дарозии наи он 1500 мм ва кутраш 11 мм. Аввал трубахои бевентил маъмул буда, аз соли 1816 нахустин трубахои вентилноки каторовози хроматики дошта пайдо шуданд. Холо намудхои зерини …