Ilm

Nefrologiya (az yun. nephros — gurda va …logiya), yak fasli ilmi tib, ki fiziologiyai normali va pa­tologii gurda va muolijayu peshgirii bemorihoi onro meomuzad. Bemorihoi gurda, az qabili nefrit, nefroz, nefroskleroz, pielonefrit, amiloidoz, pefropatiyai zanoni homil va gayra az bemorihoi beshtar pahnshudai uzvhoi daruni ba hisob meravand va ba onho …

Neper, vohidi buzurgii logarifmii nisbi (logarifmi naturalii nisbati du buzurgii fizikii hamnom). Ba nomi J. Ne per guzoshta shudaast. Ishoratash — Hu yo Np.  Hangomi F2/F1 = e budan, 1 Np = ln{F1/F2) ast, ki dar on Ft va F2 — buzurgihoi fizikii «quvvagi» (shiddat, quvvai jarayon, fishor va gayra) …

Nefroskleroz (az yun. nephros— gurda va skleroz), az aterosklerozi arteriolaho illat yoftani gurda. Nefroskleroz dar vaqti bemorii vaznini gipertoni, nefriti muzmin va pielonef­rit ba vujud meoyad. Alomathoi asosii on bo peshob khorij shudani safeda va khun meboshad. M u o l i j a: az khuroki shur parhez kardan, istemoli …

Neptun dar asotiri Rimi Qa­dim khudoi chashmayu daryoho. Badtar uro barobari khudoi Yunoni Qa­dim — Poseydon meparastidand. Ba sharafi Neptun idi qadimi (Neptupalii) har sol 23 iyul jashn girifta meshud. Manoi majozii Neptun— ofati bahri.

Neogen (az neo… va yun. Renos — tavallud, sin), dar geologiya davrai duyumi erai kaynozoro guyand. Tabaqai jinshoi kuhie, ki dar in davra ba vujud omadaand, mutaalliqi sistemai neogenand. Davrai Neogen 25 million sol muqaddam cap shuda, beshtar az 23 million sol davom kardaast. Istilohi Neogenro bori nakhust soli 1853 …

Neptun, sayyorai hashtum (az rui masofa to Oftob) va nisbatan kalo­ni    sistsmai Oftob; alomati astronomiash yo khud. Ba chashmi oddi namoyon nest. Az Oftob ba hisobi miyona dar masofai 30,06 v. a. (4500 mln km) voqe ast. Ekstsentrisiteti madori Neptun 0,0086 buda, hamvorii madorash ba hamvorii ekliptika ba andozai 1°46,4′ …

Neodim (lotini Neodymium), Nd, J elementi khimiyavii guruhi III sis temai davrai Mendeleev, mansubi Lantanoidho. Raqami at. 60, massai _ at. 144,24. 7 izotop» sobit dorad. Neodim metalli safedi nuqratob buda, zichiash 7000 kg/m3, t gudozish 1024° Selsiya, t d jushish 3030° Selsiya ast. Rangi namakhoi Neodim bunafsh va surkhtoband. …

Neptunizm (az lot. Neptunus — Neptun, nomi khudoi bahru ob dar asotiri rimiyon), talimotest, ki okhiri asri 18 — avvali asri 19 dar ilmi geologiya hukmfarmo bud va muvofiqi in talimot guyo tamomi jinshoi kuhi (az jumla jinshoi fishonda: bazalt, granit va gayra) dar muhiti ob bo rohi tahshiyashavi e …

Neokantchigi, jarayoni idealistie, ki nimai duyumi asri 19 dar Germaniya tahti shiori «Ba qafo, ru ba Kant!» paydo shudaast. Shiori mazkurro O. Libman va F. A. Lange ba miyon guzoshtaand. Neokantchigi dar Fransiya (Sh. Renuve, Amlen), Italiya (Kantoni, Tokko) va Rossiya (A. I. Vvedenskiy, G. I. Chelpanov — «Marksistoni legali») …

Nervizm, aqidaest dar borai ahamiyati kaloni faoliyati siste­mai asab dar tanzimi funksiyahoi fiziologi va prosesshoi dar organizmi zinda sodirshavanda. Nervizm bar vobastagii hamdigarii faoliyati uzvu bofta va aloqai muntazami organizm bo muhiti beruna asos yoftaast. Nervizm dar nazariya va amaliyai biologiyavu tib prinsipi asosi ba shumor meravad.