SUBEKTIVIZM

SUBEKTIVIZM, yak mavqei jahonbiniest, ki qonunhoi obektivii tabiatu jamiyatro inkor menamoyad. Subekt yake manbahoi gnoseologii idealizm, bunedi falsafii revizionizm va volyuntariam dar siyosat ast. Subekt dar falsafa az igroqi maqoli faolonai subekt dar jarayoni marifat sar mezanad. J. Berkli, D. Yum, I. T. Fikhte namoyandagoni Subekt budand. Unsurhoi Subekt ba talimoti falsafii I. Kant niz khos ast. Subekt yake az prinsiphoi asosii neokantchigi, empiriokritisizm, falsafai hayot, pragmatizm, neopozitivizm, ekzistensializm meboshad. Dar tarikhi falsafai Sharq niz mushohida meshavad. Aksari namoyandagoni tasavvuf maqomi marifati hadsiro baland bardoshta, kashfu shuhudro maqsadi asosii solik donistaand. Az in ru, sufiyon dar jarayoni «qavsi suud» takomuli ruhii insovro ba marifati ilohi barobar pindoshta, ba Subektivizm, ba marifati qalbii sufi ahamiyati makhsus medihand. Afkori mutasavvifoni Sharq roje ba in masala hanuz mavridi tahqiqi durusti ilmi qaror nagiriftaast, vale Subektivizm hamchun mavqei tomi jahonbini dar ejodiyoti Shahobuddini Suchravardi shakl giriftaast. U roje ba hamin masala dar falsafai asrhoi miyona bahsi «isolati mohiyat»-ro ba vujud ovardaast, ki on mohiyatan manbai gnoseologii idealizmi subektivi dar Sharq gardid. «Isolati moshiyat» ba talimoti «isolati vujud», ki ifodai obektivizm ast, muqobil guzoshta shud.

Falsafai marksisti Subektivizmro inkor menamoyad. Marksizm talim medihad, ki maqomi faolonai subekt dar amaliya va marifat ba robitai mutaqobilai subektu obekt vobasta ast.

Revizionizmi «rost» va «chap» Subektivizmro baroi tahrifi talimoti marksizm-leninizm istifoda mebarand.

M. Hazratqulov.