PROSESSI OKSIGENIYu KONVERTERI

 PROSESSI OKSIGENIYu KONVERTERI, yak nav usuli be sarfi suzishvori ba pulod tabdil dodani chuyani gudokhtaro guyand, ki bo rohi dar konverter ba chuyan ham dodani oksigeni az jihati tekhniki sof ba amal barovarda meshavad. Dar konverterho baroi istehsoli pulod istifoda burdani oksigenro soli 1876 metallurgi rus D. K. Chernov taklif karda bud. Injeneri soveti M. I. Mozgovoy soli 1936 bori nakhust ba chuyani gudokhta az poyon oksigeni sof ham doda, pulod hosil kard. Prosessi oksigeniyu konverteri avval dar tajriba solhoi 1939— 1941 dar zavodi dastgohsozii Moskva, dar miqyosi sanoati boshad, soli 1962 dar Avstriya amali gardid. Dar SSSR avvalin sekhi oksigeniyu konverteri soli 1956 dar zvoddi metallur­gii ba nomi Petrovskiy (Dnepropetrovsk) ba kor andokhta shud. Prosessi oksigeniyu konverteri dar konvertere guzaronida meshavad, ki devorash bo omekhtai ziftu dolomit rukash karda shudaastu qarash rust meboshad; oksigen az dahanai konverter tahti fishori besh az 1 MN/m² (10 kgk/sm²) ba vositai furmai bo ob khunukshavanda ham doda meshavad. Bo maqsadi hosil kardani dajgoli asosi, ki fosforro mepayvandad, ba konverter avval ohak meandozand.

Az tasiri oksigeni hamdodashavanda gashhoi tarkibi juyan (Si, Ml, S va gayra) oksid shuda, ba miqdori ziyod garmi khorij mekunand, ki dar natija ham miqdori gashhoi metall kam megardadu ham az hisobi in garmii ilovagi chuyan dar holati gudokhta memonad. Vaqte ki miqdori karbon to ba qadri darkori kam shud (miqdori karbonro dar chuyan az rui vaqti guzashta va miqdori sarfi oksigen muayyan me­kunand), damdihii oksigenro qat karda, furmaro az konverter berun mekunand. Oksigenro odatan 15—22 daqiqa dam medihand. Rafti Prosessi oksigeniyu konverteri  (yane paydarpayii reaksiyai oksidshavii gashhoi tarkibi chuyan) ba rejimi haroratii prosess vobasta buda, bo rohi tagyir dodani miqdori hamdihii oksigen yo ba konver­ter dokhil kardani «khunukkunandaho» (madani ohan, ohaksang va gayra) tanzim karda meshavad. Harorati metalli tayyor taqriban 1600°S meboshad. Pulodi dar Prosessi oksigeniyu konverteri hosilshuda hamagi 0,005—0,01% oksigen, 0,002—0,006% nitrogen dorad. Dar konverterhoi oksigeni qarib hamai navhon pulodro istehsol kardan mumkin ast. Sarfi oksigen dar Prosessi oksigeniyu konverteri baroi ba pulod tabdil dodali 1 t juyan 53 m³ ast. Nig. nizz Prosessi Tomas, Pulod, Chuyan.

Ad.: Primenenie kisloroda v kon­verternom proizvodstve stali, M„ 1959; Yavenskiy V. I., Teoriya prosessov proizvodstva stali, M., 1967; Konver­ternie prosessi proizvodstva stali. M., 1970.