Malumoti ohirin

MUQIMI

nophotoMUQIMI   (takhallusash; nomash Muhammad Aminkhuja Mirzoahmad; 1850, Quqand— 25. 5.1903,hamon jo), shoiri demokrati uzbek. Az oilai nonvoy. Padarash Mirzokhuja toshkandi va modarash Bibi Oyisha aslan khujandi bud. Avval ba madrasai «Hokimoyim»-i Quqand dokhil shuda, pas az khatmi on dar madrasahoi Bukhoro niz tahsil kardaast. Pas az khatmi tahsil muddate dar mahkamai zamindorii Quqand mirzoi karda, nihoyat in khizmatro ham tark namuda dar yake az hujrahoi madrasai «Hazrat*-i Quqand umr ba cap burd. Dar tashakkuli jahonbinii Muqimi tasiri Almai va Nodimi Namangoni barin shoironi ravshanfikri uzbek kalon buda, dar ejodiyoti shoir bartari paydo kardani raviyahoi progressivi niz az hamin jost. Muqimi ananahoi behtarini shoironi klassiki uzbek — Navoi, Turdi, Gulkhani, Mashrab, Makhmurro davom doda, janbahoi demokratii ejodiyoti Furqat, Zavqi, Almay, Utar, Ibrat barin shoironi maorifparvarro takmil doda, dar tashakkuli raviyai demokratii adabiyoti uzbek sahme guzosht.

Osori Muqimi asosan az gazal, mukhammas, murabba, masnavi iborat ast, vale shoir ba ashori khud mazmunu mundarijai toza dokhil karda, tarannumi dustiyu vafodori, tavsifi fazilat, himmat, adolat va insof barin khislathoi khujastai odamiro dar maddi nazar guzoshtaast. Masalan, sherhoi «Sayri bog», «Dilam ba tu», «Noma navishti» hamin gunaand. Dar sheri «Oh, namepursad holamro oshnoe» va gayra mavzui mazammati zamona mavqei namoyon dorad. Hajviyoti Muqimi tamomi vositayu uslubhoi hajvnigorii adabiyoti klassikiro dar bar girifta, dar ayni hol sanati hajviro yak daraja bolo bardoshtaast va ba on mazmuni konkret dokhil kardaast («Tanobchiho», «Hajvi Viktor», «Voqeai Viktor», «Dar shikoyati Lakhtin», «Hajvi khalifai Miigtep-pa» va gayra). Muqimi avvalin shoiri uzbek ast, ki dar mavzui zikri ahvoli sinfi korgar bo unvoni «Dar tarifi boi moskonchi» shere guftaast. Dar shern «Intikhobot» Muqimi siyosati ziddikhalqii hukumati podshohii rus, sokhtakorii amaldoronro sakht tanqid kardaast.

Ananahoi peshqadami adabiyoti klassikii fors-tojik, inchunin doiram adabii Bukhoroi nimai duvvumi asri 19 dar tashakkuli ejodii Muqimi roli muhim bozidaand. Muqimi bo yak qator shoironi tojik — Asiri, Zufarkhoni Jandari va digar robitai adabi dosht va ba zaboni tojiki niz sher guftaast. Zufarkhoni Javhari bakhshida ba Muqimi dostonhoi talif kardaast. Dar Quqand Khona-muzei Muqimi tasis shudaast.

Osnovanie:  Tanlangai asarlar, Toshkent, 1973; Asarlar, Toshkent, 1974.

Adabiyot: YOqubov H., Uzbek demokrat shoiri Muqimiy, Toshkeit, 1973.

             N. Kholmuhammadov.

Инчунин кобед

SATO

SATO, asbobi musiqii torist, ki bo kamoncha menavozand. Sato dar bayni tojikoi, uzbekho, eroniyon, afgonho …