ABSTRAKSIONIZM

ABSTRAKSIONIZM, sanati abstrakti (lotini abstractio – dur shudan, mavhum, tasavvuri nomushakhkhas), sanati mavhum, jarayoni irtijoi dar rassomi, haykaltaroshi va gra­fika, ki khilofi realizm ast. Dar yak qator mamlakatho okhiri asri 19 va avvali asri 20 ba vujud omad. Abstraksionizmro dar sanati tasviri, «sanati be ashyo», dar ki­nematografiya «antifilm», dar ada­biyoti badei «antiroman» va gayra menomand. Asosguzoroni Abstraksionizm sanatkoroni gollandi Pit Mondrian, fransavi Rober Delone, ispani Fransis Pikabiya, rus Vavisliy Vasilevich Kandinskiy va Kazemir  Severenovich Malevich budand. Abstraksionizm chun mafkura zuhuroti falsafai fardi, subektivi va talimoti idealistii «sanat baroi sanat» meboshad.

Tarafdoroni Abstraksionizm vazifahoi jamiyatii sanatro ba inobat nagirifta, ehsosoti shakhsii rassomro vositai asosii tasvir hisob mekunand va baroi «ozodii mutlaq» az voqeiyat va jamiyat mekushand. Ba fikri nazariyotchiyoni Abstraksionizm sanat haqiqatro ne, bal­ki ehsosoti subektivii sanatkorro ifoda mekunad. Baroi hamin, onho az tasviri haqqonii hodisa va chizhoi obektivi dast kashida, dar sanati rassomi ba vositai rangu dogho va khathoi gunogun, dar khaykaltaroshi bo shaklhoi bemazmun, dar musiqi bo sadohoi gushkharoshu nofahmo ehsosot va afkori khudro ifoda mekunand.

Abstraksionizm tipikunonii haqiqati obektivi, shaklu ananahoi milli va mohiyati ijtimoii sanatro rad namuda, didi estetikiro (zeboparastiro) nodurust sharh medihad va insonro az darki zeboihoi tabiat va hayoti ijtimoi mahrum mesozad. Holo Abstraksionizm dar zeri tasiri raviyahoi peshqadami sana­ti tasviri mavqei khudro tadrijan az dast medihad.

F. Tursunzoda.