Таджикистан – Энциклопедия на таджикском языке КИТОБАМ

EMPIRIOKRITISIZM (az yun. empeiriia—tajriba va kritika—mahorati muhokima), «tanqidi tajriba» yo makhizm, jarayoni subektiviyu idealisti dar falsafa (va metodologiyai ilmro guyand, ki tavassuti E. Makh va R. Avenarius tadqiq shudaast. Yak shakli pozitivizmi okh. a. 19 va ibt. a. 20. Maqsadi asosii E. «tajribai sirf» buda, hamchun voqeiyati nihoii «betaraf» (na …

ENDOZOOKhORIYa (az endo…, eoo… va yun. choreo—pahn mekunam), az uzvhoi hozimai hayvonot (parrandaho, khoyandaho, sumdorho va g.) oseb nadida guzashtani mevavatukhmi rastanihoro guyand. Bo in roh tukhm va mevai rastani pahn meshavad. Mevayu tukhmi bisyor rastaniho bo rangi baland va bui hayvonotro ba khud jalb mekunand. Hangomi az uzvhoi hozimai …

EMPIRIOMONIZM (az yun. empei-ria — tajriba va monos — yagona), yak navi makhizm ast, ki muvofiqi on olam az majmui tajribai yagona iborat meboshad. Asosguzorash A. A. Bogdanov. V. I. Lenin E.-ro dar kitobi khud «Materializm va empiriokritisizm» tanqid karda, mohiyati talimoti makhistii uro fosh namudaast.

ELEKTROLIZ (az elektro… va yun. lysis — tajziyashavi, halshavi, judoshavi), majmui prosesshoi elektrokhimiyavii oksidshaviyu barqarorshaviero guyand, ki hangomi az elektrolitu guzashtani jarayoni elektr dar elektrodho ba amal meoyand. Omuzish va istifodai E. az okh. a. 18 va avv. a. 19 (az davri paydoishi elektrokhimiya) ogoz yoft. Dar korkardi asoshoi nazariyavii …

ELEKTRIK, majmui hodisahoero guyand, ki bo mavjudiyat, harakat va tasiroti mutaqobili jismho yo zarrahoi zaryadnok aloqamandand. Tasiri mutaqobili zaryadi elektriki tavassuti maydoni elektromagniti (hangomi zaryadhoi elektrikii beharakat — maydoni elektrostatiki) ba amal meoyand. Zaryadhoi mutaharrik (jarayoni elektr) maydoni elektromagnitiro ba vujud meorand, ki on dar navbati khud boisi tasiri mutaqobili …