SATHHOI TARTIBI DUYuM

SATHHOI TARTIBI DUYuM, sathhoeand, ki koordinatahoi rostkunjai dekartii nuqtahoyashon az rui muodilai algebravii darajai duyum muayyan karda meshavand. Muodilai (*) obrazi haqiqii geometri nabudanash ham mumkin ast, vale dar chunin mavridho baroi umumiyati mafhum mafhumi sathhoi tartibi duyumi mavhumro istifoda mebarand. Vobasta ba qimathoi koeffisienthoi muodilai umumii (*) onro tavassuti parallelkuchoni va gardishi sistemai koordinataho ba yake az 17 navi kanoni, ki ba har yake sinfi muayyani Sathhoi tartibi duyum muvofiq meond tabdil dodan mumkik ast. Sathhoi tartibi duyum 5 navand;
Baroi barrasii muodilai umumip Sathhoi tartibi duyum invarianthoi asosi — ifodahoe, ki az koeffisienthoi muodilai (*) tartib doda shudaand va hangomi parallelkuchoni va gardishi sistemai koordinataho tagyir nameyoband — ayni mudaost.
Masalan, agar boshad, muodilai (*) Sahhoi tartibi duyumi maskh (konusho vasillindrhoi tartibi duyum va Sathhoi tartibi duyumi tajziyashavanda)-ro muayyan mekushad va agar muayyankunanda boshad, sath yakto markazi simmetriya (m a r k a z i Sahhoi tartibi duyum) dorad. Agar o = =0 boshad, sath yo markaz nadorad, yo khud miqdori markazhoyash beintihost. Az 17 muodilai navi kanonii Sahhoi tartibi duyum ba har sinfi affini yakto muodila muvofiq meoyad. Tabdiloti proektivi imkoniyat medihand, ki vobastagii baynihamdigarii navhoi gunoguni sinfhoi affinii Sahhoi tartibi duyum muqarrar karda shavand. Zero dar vaqti tabdiloti proektivi mafhumi elementhoi beintiho dur az bayn meravad.
Masalan, ellipsoidho va giperboloidhoi dupalla, ki az jihati sinfi affini gunogun meboshand, az jihati proektivi ba yak sinfi Sahhoi tartibi duyum taalluq dorand.
Adabiyot: Aleksandrov P. S., Leksii po analiticheskoy geometrii…, Moskva, 1968; Ilin V. A., P o a d n ya k E. G., Ana- liticheskaya geometriya, Moskva, 1971; Efimov N. V., Kvadratichnie formi i matrisi, Moskva, 1972. G. Rajabov.