REVOLYuTSIYaI KABIRI SOTSIALISTII OKTYaBR

REVOLYuTSIYaI  KABIRI  SOTSIALISTII OKTYaBR, dar tarikh bashariyat nakhustin revolyutsiyai muzaffari sotsialistist, ki oktyabri 1917 sinfi korgari Rossiya bo dehqononi kambagaltarin ittifoq basta, tahti rohbarii Partiyai kommunisti bo sardorii Vladimir Ilich Lenin ba amal barovard. Revolyutsiyai Kabiri Sotsialistii Oktyabr dar mamlakati mo hokimiyati burjuaziya va pomeshikonro sarnagun, diktaturai proletariatro barqaror va davlati sovetii sotsialistiro bunyod karda, dar tarikhi insoniyat davrai nav — davrai az kapitalizm ba sotsializm guzashtanro kushod.

Galabai Revolyutsiyai Kabiri Sotsialistii Oktyabr tantanai talimoti marksizm-leninizm gardid. Qonunhoi obektivii noguzirii revolyutsiyai sotsialisti, barqaror gardidani diktaturai proletariat va az kapitalizm ba sotsializm guzashtani insoniyatro asosguzoroni kommunizmi ilmi Karl Marks, Fridrikh Engels kashf va az jihati ilmi asosnok namudand. Vladimir Ilich Lenin ta-limoti marksistiro dar borai revolyutsiyai sotsialisti dar davrai imperializm hamatarafa inkishof doda, dar asosi qonuni taraqqii nobarobari iqtisodi va siyosii mamlakathoi kapitalisti dar davrai imperializm ba chunin khulosa omad (soli 1915), ki revolyutsiyai proletari mumkin ast avval dar yakchand va yo hatto dar yak mamlakat galaba kunad. Rossiya qarib dar yak vaqt bo mamlakathoi mutaraqqi (okhiri a.sri19— ibtidoi asri 20) ba davrai imperializm dokhil shud. Dar sanoati mamlakat ittihodiyahoi monopolisti az qabili «Prodamet», «•Produgol», «Prodvagon» va gayra hukmron gardidand. Chunonchi «Prodamet» 30 korkhonai kalontarini metallurgi va jamiyathoi aksioneriro muttahid menamud, beshtar az 70% kapitali aksioneriro, ki ba metallurgiyai Rossiya guzoshta shuda bud, idora mekard va 80% mahsuloti metallurgiro istehsol menamud. Sindikathoi digar  boshand, az 75—80% to 90—100% tamomi istehsolot va furushi mahsuloti istehsolkardai onhoro monopoliya karda budand. Dar barobari monopoliyahoi sanoati ittihodiyahoi buzurgi banki niz ba vujud meomadand. Dar arafai Jangi yakumi jahoni 13 banki Peterburg 65% tamomi kapitali khususi va beshtar az 72% mablagguzorihoro dar dasti khud nigoh medosht. Markaziyat yof-tani kapitali banki dar Rossiya nazar ba digar mamlakatho ba darajai baland rasida bud. Kapitali banki bo kapitali sanoati yak shuda kapitali moliyaviro ba vujud ovard, ki on dar iqtisodiyoti mamlakat toraft beshtar ahamiyati kalon paydo mekard. Kapitali monopolisti dar sohahoi muhimi sanoati vaznin hukmron bud. Dar barobari in kapitalizmi monopolisti ba kapitalizmi davlati-monopolisti sabzida merasid.

Khullas, ba darajai monopoli rasidani sanoat, konsentrasiyai kapitali banki, darajai taraqqii kapitalizmi davlati-monopolisti daleli onand, ki zaminahon moddii revolyutsiyai sotsialisti dar Rossiya puhta rasidaand.

Dar barobari afzoishi zaminahoi iqtisodii revolyutsiya dar Rossiya quvvahoi sotsiali, quvvai harakatdihanda va rohbarikunandai on — sinfi korgar afzuda mustahkam meshud. Soli 1917 shumorai umumii proletarhoi shahru qishloq qarib az 15 million nafar iborat bud, ki taqriban 3,5 million onho dar zavodu fabrikaho kor mekardand. Dar Rossiya darajai balandi mutamarkazyobii sinfi kor-gar khos ast. Soli 1915 dar korkhonahoi kalone, ki miqdori korgaronashon az 500 nafar ziyod bud, qarib  60% miqdori umumii korgaron mehnat mekardand. Dar Shtathoi Muttahidai Amerika boshad, tanho 33% korgaron dar chunin korkhonaho band budand. Dar korkhonahoi kalon va markazhoi muhimtarini mamlakat jam omadani miqdori ziyodi korgaron, mavjudiyati shaklhoi istismori az had ziyodi korgaron az tarafi kapitaliston, zakhirai buzurgi armiyai bekoron, kamshumorii aristokratiyai korgari, behuquqii komili siyosi va khudsarii sinfhoi hukmron boisi darajai balandi pukhtagii siyosi va revolyutsioniyati proletariati Rossiya gardid. Makhsusiyati ahvoli proletariati Rossiya ba pahn gardidani ideyahoi sotsialisti, balandshavii shuurnoki va mutashakkilii on, tashakkulyobii avangardi revolyutsionii proletariat —partiyai sinfi korgar madad rasond. In guna partiya, partiyai marksistii tipi nav dar ibtidoi asri 20 bo rohbarii Vladimir Ilich Lnin barpo karda shud (nigared, Partiyai Kommunistii Ittifoqi Soveti). Sinfi korgar dar shakhsi ommahoi nimproletarii shahru dehot takyagohi boetimod dosht. «Qafomondagii Rossiya,— navishta bud Lenin,— revolyutsiyai proletarii ziddi burjuaziyaro ba yak tarzi makhsuse bo revolyutsiyai dehqonon bar ziddi pomeshikon ba ham payvasta bud» (Asarho, jildi 29, sahifai 328).

Manfiathoi kullii ommai bisyormillionai dehqononi mehnatkash, ki qismi asosii aholii Rossiyaro tashkil medod, uro ittifoqchii proletariat dar revolyutsiya gardond. Dar ibtidoi asri 20 dar Rossiya 30 hazor nafar pomeshikon 70 million desyatina, 10,5 million oilai dehqonon tanho 75 million desyatina zaminro molik budand. Agar ba har yak nafar pomeshik ba hisobi miyona beshtar az 2 hazor desyatina zamin rost oyad, ba har yak oilai dehqon az 7 to 15 desyatina rost meomad. Soli 1917 30% dehqonon asp, 34% dehqonon oloti khojagii qishloq va 15% dehqonon kishtzor nadoshtand. Makh-susan kambagaloni qishloq (65% tamomi aholii dehotro tashkil me-dodand) az zulmi pomeshiqon, boyho va podshoh aziyat mekashidand.

Hukumati podshohi nisbat ba khalqhoi gayrirus siyosati istismori dagalana, zuri ba zuri rusgardoni, nisbat ba madaniyati milli fishorovariro pesh girifta, dar bayni khalqho tukhmi kinayu adovat, dushmani va nobovari mekosht. Ba dushi millatu khalqiyathoi (beshtar az 100 millatu khalqiyat) mazlumi gayrirus dar barobari istismori beandozai hukumati podshohi zulmu istismori burjuaziyayu pomeshikoni mahalli niz bor shuda bud. Jarayoni inkishofi obektivii jamiyati taqozo mekard, ki khalqhoi mazlumi Rossiya, ki aksariyati mutlaqashon dehqononi kambagal budand, bo sinfi korgari rus ittifoqi mustahkam basta, dar tahti rohbarii u ba muqobili dushmani umumi — mutlaqiyati podshohi va imperializm muborizai beamon barand.

Ba ham payvastani tamomi shaklhoi zulm — pomeshiki, kapitalisti, milli va istibdodi podshohi ahvoli ommai khalqro toqatfarso va ziddiyathoi sinfiro benihoyat tezutund gardond.

Dar ibtidoi asri 20 Rossiya markazi ziddiyathoi imperializmi jahoni, joi susttarini on gardid, dar in jo zaminahoi iqtisodi va sotsialii revolyutsiya pukhta rasidand. Markazi harakati revolyutsionii baynalkhalqi ba Rossiya kuchid. Dar mamlakat vaziyati revolyutsioni faroham omad, ki on ba revolyutsiyai yakumi burjuazi-demokratii solhoi 1905—07 rus ovarda rasond. In revolyutsiya baroi galabai Revolyutsiyai Kabiri Sotsialistii Oktyabr mashqi generali gardid.

Jangi yakumi jahoni ibtidoi buhroni umumii kapitalizmro guzosht, ki on tamomi sistemai kapitalisti: iqtisodiyot, siyosat va ideologiyaro dar bar girift. Dar natija ziddiyathoi asosii imperializm to haddi okhirin tezutund shuda, dar Rossiya baroi revolyutsiyai galabaovar sharoiti musoid faroham rasid.

«Jang— navishta bud Vladimir Ilich Lenin,— chunin krizisi bepoyonero ba vujud ovardaast, quvvahoi moddi va manavii khalqro chunon boshiddat ba kor andokhtaast, ba tamomi tashkiloti hozirai jamiyati chunon zarbaho zadaast, ki insoniyat ba ahvole duchor shudaast, ki boyad az du roh yakeashro khosta girad: yo nobud shuda ravad yo ikhtiyori taqdiri khudro baroi harchi zudtar va harchi purratar ba usuli olitari istehsolot guzashtan ba dasti sinfi az hama revolyutsionitar suporad» (Asarho, jildi 25, sahifai- 402). Revolyutsiyai burjuazi-demokratii fevrali 1917, ki mutlaqiyati podshohiro sarnagun namud, dar rohi ba amal barovardani Revolyutsiyai Kabiri Sotsialistii Oktyabr marhalai muhim gardid. Ammo Revolyutsiyai fevral masalahoi muhimtarini hayoti mamlakat: qat kardani jang va bastani sulh, nest kardani zamindorii pomeshiki, barqaror namudani ruzi korii 8-soata, bartaraf namudani zulmi milliro hal karda natavonist. Pas az sarnagun shudani mutlaqiyati podshohi duhokimiyati ba vujud omad: Hukumati muvaqqati organi diktaturai burjuaziya va Sovethoi deputathoi korgaronu soldatho — diktaturai revolyutsioni-demokratii kor-garon va dehqonon. Duhokimiyatiro sharoiti bagoyat murakkabu pech dar pechi ijtimoiyu iqtisodi va siyosi, ki dar on revolyutsiya ba amal omad, ba vujud ovard. Hukumati muvaqqatii burjuazi, ki onro partiyahoi murosochii menshevikon va eserho dastgiri mekardand, siyosati imperialisti, ziddikhalqiro pesh girifta bud. Masalahoi kullii hayoti jamiyati hal nagardida mondand. Proletariati revolyutsionii Rossiya bo davrai burjuazi-demokratii revolyutsiya qanoat karda nametavonist va chunon ki Vladimir Ilich Lenin peshbini mekard, ba revolyutsiyai sotsialisti sabzida rasidani revolyutsiyai burjuazi-demokrati hatmi va noguzir bud. Tanho revolyutsiyai sotsialisti metavonist masalahoi pukhtarasidai progressi sotsialiro hal karda, sokhti burjuazi-pomeshikiro dar Rossiya sarnagun, tamomi shaklhoi zulmi ijtimoiyu milliro nest kunad va bo maqsadi bunyod kardani jamiyati sotsialisti dik-taturai proletariatro barpo namoyad.
Vladimir Ilich Lenin naqshai konkreti va az jihati nazariyavi asosnok kardashudai muboriza baroi az revolyutsiyai burjuazi-demokrati ba revolyutsiyai sotsialisti guzashtanro kor karda baromad. In naqsharo u dar «Maktubho az dur», «Tezishoi apreli» vozehu ravshan bayon karda, mavqei Partiyai kommunistiro dar sarvari namudani revolyutsiyai sotsialisti, strategiya va taktikai partiya, quvvahoi harakatdihandai revolyutsiyaro muayyan namud. Ittifoqi revolyutsionii korgaronu dehqonon quvvai asosie bud, ki boyad hokimiyati burjuaziya va pomeshikonro sarnagun namuda, dar shakli Respublikai Sovetho diktaturai proletariatro barpo mekard. Partiyai bolsheviki tahti shiori «Tamomi hokimiyat ba Sovetho!» faoliyati khudro baroi ba revolyutsiyai sotsialisti safarbar kardani omma vusat dod.

Dar Tezishoi apreli Lenin talab kard, ki «Hukumati muvaqqati hej dastgiri karda nashavad». Dar on vaqt burjuaziya dar dasti khud yagon hokimiyati reali nadosht. Hukumati muvaqqati majbur bud bo Sovetho hokimiyatro taqsim kunad va nametavonist, ki ba muqobili proletariat va partiyai on, inchunin ommahoi revolyutsioni zuriro istifoda barad. Ammo burjuaziya partiyai khudro faolu mustahkam kardani meshud. Partiyai asosii burjuaziyai imperialistii rus partiyai kadetho bud. Bo partiyai kadetho partiyahoi digari burjuazi-pomeshiki (oktyabristho va «progressistho») yakjoya shudand. In partiyaho bo tamomi rohu vosita bar ziddi inkishofi revolyutsiya muboriza meburdand. Vladimir Ilich Lenin  ba favrai sarnagun kardani Hukumati muvaqqati davat namekard, chunki dar on davra vayro Sovethoi deputathoi korgaron va soldatho va Soveti depu-tathoi dehqonon, ki dar rohbariyati onho namoyandagoni partiyahoi murosokori maydaburjuazii menshevikon va eserho budand, tarafdori mekardand. In partiyaho davoi namoyandagii korgaron va dehqonon karda,. khudro partiyahoi sotsialisti meshumoridand. Dar asl onho qanoti chapi demokratiyai burjuazi buda, takyagohi asosii hukumati burjuazi dar Rossiya ba hisob meraftand.

Vladimir Ilich Lenin tanosubi quvvahoro dar mamlakat ba hisob girifta, diqqati bolshevikonro ba on ravona kard, ki bo rohi tashviqotu targiboti pursabrona mohiyati ziddi-inqilobii Hukumati muvaqqati va bardurugii namoyandan mehnatkashon budani menshevikonu eserhoro fosh sozand. Ammo menshevikonu eserho kushidand, ki ba in roh nadihand. Bolshevikon mekushidand, ki dar Sovetho aksariyatro ishgol karda, siyosati onhoro tagyir dihand, hu-kumati dar nazdi Sovetho masulro barpo namoyand. In dastur revolyutsiyaro bo rohi inkishofi osoishta hidoyat mekard.

Bad az Revolyutsiyai fevral bolshevikon az pinhonkori baromada, bayni omma kori oshkoroi siyosiyu tashkilotchigiro vusat dodand. Dar tayyor kardani revolyutsiyai sotsialisti Konferensiyai 7-umi (Aprelii) umumirossiyagii Rossiyskaya Sosial-Demokratichkskaya Partiya RSDRP(bolshevikov) mavqei kalon dosht. In konferensiya, ki ba sezd barobar bud, rohi leninii ba revolyutsiyai sotsialisti guzashtanro komilan qabul kard va siyosati partiyaro oid ba hamai masalahoi asosii revolyusiya (munosibat ba jang, ba Hu-kumati muvaqqati, ba Sovetho, munosnbat ba masalahoi agrari va milli) muayyan namud. Chunin krizishoi siyosi, monandi Krizisi ap-relii soli 1917, Krizisi iyunii soli 1917 va Ruzhoi iyulii soli 1917 ifodai ziddiyathoi amiqi dokhilii ijtimoi, iqtisodi, siyosi va bo surat pukhta rasidani krizisi umumimilli budand.

Jangi imperialistiro davom dodani Hukumati muvaqqati, siyosati ziddikhalqii vay qahru gazabi ommai mehnatkashonro ba vujud ovard, bovarii onhoro ba durustii ideya va shiorhoi bolshevikon afzud. Partiyai kommunisti dar bayni omma kori buzurgi tashviqoti-targiboti burda, baroi bolshevikoni Sovethoi shahru qishloq, komitethoi soldatho va ittifoqhoi kasaba muboriza sar kard, Gvardiyai surkhro barpo namud. Partiyahoi burjuazi (ka-detho., eserho, menshevikon) giriftori krizisi davomnok shudand. Hukumati muvaqqati bo maqsadi nest kardani Sovetho va barqaror namudani hokimiyati yagonai burjuaziyai imperialisti rohi jangi grajdaniro pesh girift. Tirboron karda shudani namoishi osoishtai 4 (17) iyuli korgaroni Petrograd, ba tarafi burjuaziya gelidani menshevikon va eserho, ba dasti Hukumati muvaqqati guzashtani tamomi hokimiyatro tamin namud. In manon ba poyon rasidani duhokimiyatiro dosht. Sovetho dar natijai khiyonati eseru menshevikon dar in davra hamchun hokimiyati khalq mohiyati khudro gum kardand, onho ba uzvi ziyodati va nodarkori Hukumati muvaqqati tab-dil yoftand. Dar barobari barham khurdani duhokimiyati imkoniyati bo rohi osoishta galaba kardani revoyutsiya az bayn raft. Hukumati muvaqqati bar ziddi bolshevikon hujum sar kard. Lenin majbur shud ba pinhonkori guzarad. Bad az ruzhoi iyuli inkishofi revolyutsiya ba davrai nav dokhil shud. Tahlili hamatarafai vaziyati mamlakat Leninro ba chunin khulosa ovard, ki Partiyai kommunisti boyad taktikai muborizai revolyutsionii khudro tagyir doda, shiori «Tamomi hokimiyat ba Sovetho!»-ro muvaqqatan az bayn bardorad. Taktikai navi partiyaro Vladimir Ilich Lenin dar tezishoi «Vaziyati siyosi», dar maqolahoi «Se krizis», «Oid ba shiorho», «Dar borai khomhayolihoi konstitutsioni» va gayra, kor karda baromada, dar vaziyati ruydoda istifoda kardani shurishhoi yaroqnokro chun yagona vositai ba dast ovardani galabai revolyutsiya asosnok namud. Khulosahoi Lenin asosi qarorhoi Sezdi 6-umi Rossiyskaya Sosial-Demokratichkskaya Partiya RSDRP(bolshevikov) gardidand.

Muboriza baroi hokimiyat dar bayni sinfhoyu partiyaho toraft vusat yofta, burjuaziya va partiyahoi maydaburjuazi yakkavu tanho memondand. Burjuaziya bo rohbarii kadetho rohi dar mamlaqat afrukhtani jangi grajdani va bo sardorii general L. G. Kornilov barpo namudani diktaturai harbiro pesh girift. 7 sentyabri 1917 Kornilov isyoni harbi bardosht. Vale isyonro ommai revolyutsioni bo rohbarii bolshevikon torumor kard. Torumori kornilovchigi lageri kontrrevolyutsioneriro botil va sust namud, quvvahoi inqilobiro oshkor sokht, obruyu etibori bolshevikonro baland bardosht va dar muboriza baroi galabai revolyutsiyai sotsialisti yake az marhalahoi halkunanda gardid.

Dar mamlakat krizisi umumimilli pukhta rasid, ki on tamomi sohahoi hayoti ijtimoi, iqtisodi va siyosiro faro girift. Siyosati ziddikhalqii Hukumati muvaqqati mamlakatro ba dami falokati milli ovarda rasond. Kharobii sanoat va naqliyot, norasoii ozuqavori, ashyoi khom va suzishvori, gurusnagi, muflisii moliyavi, toraft beshtar pobandi kapitali khoriji gardidani Rossiya shahodati ravshani on budand.

Inkishofi faoliyati komitethoi fabriku zavodi, ziyod shudani shumorai ittifoqhoi kasaba va dar onho afzudani nufuzi bolshevikon nishonahoi baland gardidani darajai khudshinosii proletariat bud.

Harakati korpartoii in davra bo qatiyat, mutashakkili va maqsadnokii siyosii khud az digar davrahoi korpartoi farq mekard. In, alalkhusus, dar korpartoii proletariati Moskva va Petrograd, kuhkanoni Donbass, metallurghoi Ural, neftchiyoni Boku, bofandagoni Ivanovo-Voznesensk zohir gardid. Dar bisyor fabriku zavodho az boloi istehsolot va taqsimot nazorati korgari muqarrar karda shud. Ii chunin mani dosht, ki harakati korgari ba darajai olii inkishofi khud rasidaast.

Nihoyat, zarurate pesh omad, ki sinfi korgar dar natijai muborizai siyosi va iqtisodi hokimiyatro ba dasti khud bigirad.

Harakati sotsalistii sinfi korgar harakati demokratii dehqononro sarvari mekard. To mohi oktyabri 1917 4250 baromadhoi dehqonii ziddi pomeshikon ba amal omadand. Millionho askaron, makhsusan askaroni garnizonhoi Petrogradu Moskva, inchunin askaroni fronthoi Shimoliyu Garbi, matroshoi floti Baltika ba tarafi revolyutsiya guzashta, tavassuti organi intikhobii khud—Sentrobalt mohi sentyabr ruirost izhor kardand, ki onho Hukumati muvaqqatiro nameshinosand va yagon farmoni vayro ijro nameku-nand. Dar gushayu kanorahoi milli harakati milliyu ozodikhohonai khalqhoi mazlum quvvat girift, ki in natijai siyosati buzurgdavlatii Hukumati muvaqqati bud. Kori purfaoliyati tashkilothoi bolshevi-kii mahalhoi milli yagonagii muborizai sinfi korgari Rossiya va ommai proletari va nimproletarii khalqhoi mazlumro baroi hokimiyati Sovetho muayyan namud.

Bo torumori kornilovchigi davrai navi bolshevikonii Sovetho ogoz yoft. Dar yak ruzi 14 sentyabri Komiteti Ijroiyai Markazii Sovetho az 126 Sovethoi mahalli talabnoma girift, ki hokimiyatro ba dast girad. Partiya shiori «Tamomi hokimiyat ba Sovetho!»-ro az nav ba miyon guzosht. Ammo mazmuni in shior komilan tagyir yofta bud. Dar sharoiti nav in shior davat mekard, ki Sovethoi revolyutsionii bolsheviki ba organhoi shurish ba muqobili Hukumati muvaqqati, ba organhoi muboriza baroi barqaror kardani diktaturai proletariat tabdil doda shavand. Ziyoda az 250 Sovethoi mamlakat ba tarafdorii shiori bolshevikii «Tamomi hokimiyat ba Sovetho!» fikr bayon kardand. Hukumati muvaqqati bo har vosita mekushid, ki hokimiyatro dar dastash nigoh dorad. Bo in maqsad vay 14 sentyabr Rossiyaro respublika elon karda, baroi idora kardani on Direktoriya («Soveti panjnafara» bo sardorii Kerenskiy) barpo namud. Hukumati muvaqqati Direktoriyaro ba khalq chunin qalamdod mekard, ki guyo on bo kadetho — tashkilotchiyoni kornilovchigi aloqae nadorad. Eserho va menshevikon bo burjuaziya zabon yak karda, bo maq-sadi nigoh doshtani Hukumati muvaqqati ba joi seedi Sovetho Maj-lisi mashvaratii demokrati (27 sentyabr) davat namudand, ki on So-veti muvaqqatii respublika (peshparlament) judo kard. Bolshevikon peshparlamentro boykot va mohiyati ziddikhalqii onro fosh karda, davat namudani Sezdi 2-yumi Umumirossiyagii Sovethoro talab mekardand va ommahoro ba shturmi kapitalizm omoda mesokhtand. Kushishi partiyahoi murosokor, ki bo yorii peshparlament boloravii bosurati harakati revolyutsioniro sust kardani budand, barbod raft. Dar hayati partiyai eserho qanoti chap ba vujud omad, ki on okhiri mohi noyabr ba partiyai mustaqili eserhoi chap tabdil yoft. 8 oktyabr hukumati navi koalitsioni (iborat az 6 vaziri kapitalist va 10 vaziri «sotsialist»), barpo karda shud, ki ba on Sovethoi bolshevikii revolyutsioni qatiyan etiroz kardand.

Masalahoi krizisi umumimilli va tayyor kardani shurishi musallah dar asarhoi Vladimir  Ilich Lenin «Davlat va revolyutsiya», «Khatari tahluka va chorahoi peshgiri kardani on», «Oyo bolshevikon hokimiyati davlatiro nigoh doshta metavonand?», «Kri-zis pukhta rasid», maktubho ba Komiteti Markazi va gayra hamatarafa bayon karda shudand. Vaziyati farorasidaro amiq tahlil karda, Le-nin ba chunin khulosa omad, ki «krizis pukhta rasidaast»: «poyoniho» di-gar ba tarzi kuhna zindagoni kardan namekhohand, «boloiho» boshand, digar ba tarzi kuhna rohbari karda nametavonand.

Dar ibtidoi tiramohi 1917 baroi galabai revolyutsiyai sotsialisti sharoit pukhta rasid. Muvaffaqiyati on ba faoliyati siyosi va tashkilotchigii partiyai bolshevikon, ba siyosati durusti vay vobasta bud. Sentyabri 1917  Vladimir Ilich Lenin tahti unvoni: «Bolshevikon boyad hokimiyatro ba dast girand», «Marksizm va shurish» ba Komiteti Markazi, komitethoi Petrograd va moskvagii Rossiyskaya Sosial-Demokratichkskaya Partiya Rossiyskaya Sosial-Demokratichkskaya Partiya Rossiyskaya Sosial-Demokratichkskaya Partiya RSDRP(bolshevikov) maktub navisht. Dar in maktubho vay naqshai tayyor kardan va ba amal baro-vardani shurishi musallahro ka-shsd. 23 okt. tahti rohbarii Lenin dar majlisi Komiteti Markazii Rossiyskaya Sosial-Demokratichkskaya Partiya Rossiyskaya Sosial-Demokratichkskaya Partiya RSDRP(bolshevikov) masalai shurishi yaroqnok muhokima shud. Majlis dar borai pukhta rasidan va noguzirii shurish rezolyutsiyai lenin qabul kard (Kamenev va Zinovev ba on muqobil baromadand). 25 oktyabr dar nazdi Soveti Petrograd Komiteti harbi-revolyutsioni (KHR) barpo karda shud, ki on shtabi asosii tayyor kardani shurishi musallah gardid. 29 oktyabr majlisi vasei Komiteti Markazii Rossiyskaya Sosial-Demokratichkskaya Partiya RSDRP(bolshevikov) barpo gardid, ki on bo yakjoyagii korkunoni rohbarikunandai partiyavii Petrograd, inchunin namoyandagoni ittifoqhoi kasaba va tashkilothoi harbi masalai tayyor kardani shurishi musallahro muhokima namud. Majlis qarori Komiteti Markaziro az 23 oktyabr dar borai shurishi musallahona tasdiq kard. Dar majlisi Komiteti Markazi Markazi harbi-revolyutsionii partiyavi intikhob karda shud, ki on boyad ba shurish rohbari menamud. Ba hayati on A. S. Bubnov, F. E. Dzerjinskiy, Ya. M. Sverdlov, I. V. Stalin, M. S. Uriskiy dokhil meshudand. Markazi partiyavi ba hayati Komiteti harbi-revolyutsioni KHR hamchun yadroi rohbarikunanda dokhil meshud. Tamomi kori tayyor kardani shurish zeri rohbarii bevositai Vladimir Ilich Lenin meguzasht. Dar tashkili kori Komiteti harbi-revolyutsioni KHR oid ba tayyor va guzaronidani shurishi musallah V. A. Antonov-Ovseenko, S. I. Gusev, P. B. Dibenko, K. S. Eremeev, I. V. Krilenko, P. B. Lazimir, M. Ya. Lasns, K. A. Mekhonoshin, V. I. Nevskiy, N. I. Podvoyskiy, A. D. Sadovskny, G. I. Chudnovskiy va digar khizmati kalon kardand.

Partiyai bolsheviki dar shurishi musallahi Oktyabr ba quvvahoi buzurgi musallah takya mekard. Peshsafi onho Gvardiyai surkhi Petrograd bud, ki safhoi on dar jarayoni muboriza to 40 haor nafar afzud. 200 hazor nafar Gvardiyachiyoni surkhi digar shahrhoi Rossiya tayyor budand, ki in quvvai peshsafi musallahi revolyutsiyaro dastgiri kunand. Dar ogozi shurish shumorai askaroni revolyutsionii garnizoni Petrograd muvofiqi malumothon Komiteti harbi-revolyutsioni KHR ba 160 hazor nafar rasid. Floti Baltika, ki ba tarafi bolshevikon guzashta bud, beshtar az 80 hazor nafar matrosho va qarib 700 kishtii jangiyu yorirason dosht. Az pasi onho millionho nafar askaroni revolyutsionii front (makhsusan fronthoi Shimoli va Garbi) va garnizonhoi aqibgoh meraftand. In quvvaho ba korgaroni inqilobi va dehqononi kambagali mamlakat, ki ba digargunsozihoi revolyutsioni bisyor manfiatdor budand, takya menamudand.

Hukumati muvaqqati ba menshevikon va eserho takya namuda, quv-vahon ziddiinqilobiro jam mekard, ammo quvvahoi revolyutsioni bartarii buzurg doshtand. Ahvoli Hukumati muvaqqati tang bud.

Dar ruzhoi halkunaldai muboriza baroi Hokimiyati Soveti baze azoyoni Komiteti Markazii partiya va Komiteti harbi-revolyutsioni KHR dar masalai zudtar tashkil kardani shurishi musallah  kalavish va dudilagi zohir namudand. Kamenev dar gazetai «Novaya jizn» az nomi khudash va Zinovev izhorot darj kard, ki az qarori Komiteti Markazi dar khususi shurishi musallah noroziand. Lenin ba in izhorot hamchun raftori shtreyk-brekheri baho doda, zudtar az partiya rondani Kamenev va Zinovevro talab kard. Troskiy boshad, ba rohi lenini zid baromad, arz kard, ki to kushoda shudani Seedi 2-yumi Sovetho shurish mavquf guzoshta shavad. Vladimir Ilich Lenin begohii 6 noyabr ba azoyoni Komiteti Markazi chunin maktub navisht: «Rafiqonro bo tamomi quvva bovar mekunonam, ki hozir hama chiz dar boloi qil istodaast va dar navbat masalahoe istodaand, ki na bo majlishoi mashvarati, na bo sezdho (hatto na bo sezdhoi Sovetho), balki tanho az tarafi khalqho, az tarafi omma, bo muborizai ommai musallah hal karda meshavand» (Asarho, jildi 26, sahifai 234).

6 noyabr Shurishi musallah sar shud. Lenin ba Smolniy—shtabi revolyutsiya omad va ba shurish bevosita sardori kard. Gvardiyachiyoni surkh, askaroni inqilobi dastavval kuprukhoi daryoi Neva va nuqtahoi muhimtarini dokhili shahrro zeri nazorat girifta, rohhoi Petrogradro ba dast darovardand va peshi rohi quvvahoi kontrrevolyutsioniero, ki az frontho davat shuda budand, giriftand. To pagohii 25 oktyabr (7 noyabr) vokzalho, stansiyahoi elektri, bankhoi davlati, pochtayu telefon va digar muassisahoi asosii hukumati ishgol karda shudand.

Soati 10 pagohii 7 noyabr Komiteti harbi-revolyutsioni KHR dar borai galabai revolyutsiya bo khitobnomai «Ba grajdaninhoi Rossiya!» murojiat kard. Khitobnomaro Vladimir Ilich Lenin navishta bud. Dar on gufta meshud, ki Hukumati muvaqqati sarnagun karda shud va hokimiyat ba dasti organi Soveti deputathoi korgaron va soldathoi Petrograd — Komiteti harbi-revolyutsioni KHR guzasht. Khudi hamon ruz soati 10 va 40 daqiqai begohi dar Smolniy Sezdi 2-yumi Umumirossiyagii Sovethoi deputathoi korgaron va soldatho kushoda shud, ki on az nomi khalqi mehnatkash ba dasti So-vetho guzashtani tamomi hokimiyatro elon kard. Soati 2 va 10 daqiqai shabi 26 oktyabr (8 noyabr) Qasri zimistoni ishgol karda shud; vazironi Hukumati muvaqqati ba habs girifta shudand. Shurishi musallahi Oktyabr galaba kard. 26 oktyabr (8 noyabr) muvofiqi maruzai Lenin sezdi Sovetho Dekreti sulh va Dekreti zaminro qabul kard. Sezd  Komiteti Ijroiyai Markazii Umumirossiyagi KIMU (Vserosiyskiy Sentralniy Ispolnitelniy Komitet VSIK) intikhob kard va avvalin Davlati Soveti—Soveti Komissaroni Khalqro bo sardorii Vladimir  Ilich Lenin barpo namud.

Quvvahoi aksulinqilobi bo sardorii Kerenskiy, Krasnov va sardori shtabi farmondehii oli Dukhonin bo niyati sarnagun kardani Hokimiyati Soveti isyon bardoshtand, ki onro quvvahoi revolyutsioni 31 oktyabr (13 noyabr) pakhsh kardand.

Pas az galabai shurish dar Petrograd dar Moskva niz muborizai musallah ogoz yoft. Quvvahoi revolyutsioni ba muqobilati sakhti kontrrevolyutsiya duchor shudand. Yakchand ruz Zadukhurdhoi shadid davom kard. 2 (15 noyabr) dar Moskva Hokimiyati Soveti barpo karda shud.

25—27 oktyabr (7—9 noyabr) Hokimiyati Soveti dar Minsk, Kronshtadt, Ivanovo-Voznesensk, Lugansk, Qazon, Rostovi Don, Ekaterinburg, Revel, Samara, Saratov; 31 oktyabr (13 noyabr) dar Boku, 1 (14) noyabr dar Toshkent, 18 noyabr (1 dekabr) dar Vladivostok galaba kard. Az 25 to 31 oktyabr (7— 13 noyabr) dar 17 shahri guberniyagi va to okhiri mohi noyabr dar 28 shahri guberniyagi va muhimtarin mar-kazhoi sanoati hokimiyat ba dasti Sovetho guzasht. Revolyutsiya, ki dar markaz ogoz yofta bud, barqvor ba tamomi mamlakat pahn shud.

Dar bisyor shahru rayonho Hokimiyati Soveti bo rohi osoishta, be khunrezi barqaror karda shud. Dar on joyhoe, ki sinfhoi istismorgar jangi grajdani sar kardand, Hukumati Soveti majbur bud quvvahoi musallahro ba kor barad. Dar rohi barqaror namudani Hokimiyati Soveti dar Zakavkaziya, Osiyoi Miyona, Qazoqiston va digar rayonhoi milli dushvorihoi kalon mavjud budand. Aqibmonii ijtimoi-iqtisodii in joho, kamshumori, sustii proletariati mahalli va tashkilothoi bolsheviki, fishori zuri imperializmi baynalkhalqi muborizai khalqhoi gayrirusiro baroi hokimiyati So-vetho dushvor megardonid. Partiyai bolsheviki ba muqobili kontrre-volyutsiyai burjuazi-pomeshiki fronti yagonai hamai khalqhoi Rossiyaro barpo namud. 2 (16) noyabr 1917 Hukumati Soveti «Deklarasiyai huquqhoi khalqhoi Rossiya»-ro qabul kard. Dar in hujjati muhim asosi siyosati millii leninii Davlati Soveti ifoda yoft. Deklarasiya ba zulmu kharobot khotima doda, barobari va sohibikhtiyorii millii tamomi khalqhoi mamlakatamonro elon kard, ba onho to haddi judo shuda tashkil namudani davlati mustaqil huquqi khudmuayyankuni dod, hama guna imtiyoz va mahdudiyati milli, diniro bekor kard, inkishofi ozodonai hamai khalqhoyu millatho va guruhhoi etnikii sokini Rossiyaro tamin namud. 20 noyabr (3 dekabr) Soveti Komissaroni Khalq bo khitobnomai «Ba hamai musulmononi Rossiya va Sharq» hama guna shartnomahon nobarobari, siyosati zulmu. sitamro bekor kard. Davlati Soveti khalqhoro ba tarafdori kardani revolyutsiyai sotsialisti va barpo namudani Hokimiyati Soveti davat namud. Hukumati Soveti 3 (16) dekabr baroi khalqi Ukraina ma-nifest qabul kard, ki dar on sohibikhtiyorii Ukraina shinokhta shud. 11 (24) dekabr Sezdi 1-umi umumiukraini galabai Hukumati Sovetiro dar Ukraina elon kard va ba tashkilyobii Respublikai Sovetii Sotsialistii Ukraina ibtido guzosht. 18 (31)dekabr istiqloliyati Finlyandiya etirof karda shud. Khalqi buzurgi rus ba tamomi khalqhoi barodari mamlakatamon dar muborizai onho baroi barpo namudani Hokimiyati Soveti yorii begarazona rasond.

Quvvahoi aksulinqilobi dar baze rayonhoi mamlakat ba Hukumati Soveti muqobiliyat nishon medodand. Mohhoi noyabr 1917— fevrali 1918 otryadhoi gvardiyachiyoni surkhi Moskva, Petrograd, bahrnavardoni Baltika bo hamrohii korgaroni Donbass, Rostov, Kharkov va digar shahrho isyoni ataman Kaledinro dar Don furu nishonda, Radai kontrrevolyutsionii markazii Ukrainaro torumor kardand. Mohhoi dekabr 1917 — yanvari 1918 isyoni ataman Dutov dar Urali Janubi pakhsh karda shud. Sinfi korgari rus dar barpo namudani Hokimiyati Soveti ba khalqhoi Qazoqiston va Osiyoi Miyona niz dasti yori daroz kard. Az 1917 to yanvari 1918 Hukumati Soveti dar tamomi Rossiya barpo shuda, dar guberniyahoi markazi, Ukraina, Pribaltika, Belorussiya, Kavkazi Shimoli, Sibir, Osiyoi Miyona va rayonhoi digari mamlakat galaba kard. Dar Zakavkaziya boshad, muboriza baroi Hokimiyati Soveti to solhoi 1920—21 davom kard.

Dar natijai galabai Revolyutsiyai Kabiri Sotsialistii Oktyabr Partiyai kommunisti partiyai hukmron gardid. Sinfi kor-gar boshad, az sinfi mazlum va istismorshavanda ba sinfi hokim tab-dil yoft. Davlati nav — davlati diktaturai proletariat barpo karda shud. Revolyutsiya davlati burjuazi-pomeshikiro darham shikasta, sinfhoi istismorgar va partiyahoi onhoro az aslihai purzuri muboriza baroi az nav barqarorkunii tartiboti kuhna mahrum sokht.

Hokimiyati Soveti dar faoliyati khud ba Sovetho, ki shakli davlatii diktaturai proletariat gardida budand, ba komitethoi harbi-revolyutsionii soldatho, komitethoi fabriki-zavodi, ba ittifoqhoi kasaba, otryadhoi Gvardiyai surkh, polkhoi revolyutsioni, ba quvvai buzurgi ejodii korgaron, askaroni revolyutsioni va dehqonon, intelligensiyai mehnati takya mekard. Baroi ba muqobili kontrrevolyutsiya va sabotaj muboriza burdan 7 (20) dekabr 1917 dar nazdi Soveti Komissaroni Khalq Komissiyai favquloddai umumiros-siyagii muboriza ba muqobili kontrrevolyusiya va sabotaj (Vserossiyskaya chrezvichaynaya  komissiya VChK) barpo karda shud. 22 noyabr (5 dekabr) dekret dar borai sud imzo gardid. Dar asosi dekreti Soveti Komissaroni Khalq az 16 (29) dekabr armiyai kuhna demokrati kunonida shuda, tamomi hokimiyat dar armiya ba dasti Komitethoi soldatho va Sovetho guzasht, tartibi intikhobi budani hayati farmondehi jori gardid; mansabhoi kuhna, unvonho va ordenho bekor karda shudand. 15 (26) yanvari 1918 dar borai tashkil kardani Armiyai Surkhi Korgaru Dehqon, 29 yanvar (11 fevral) 1918 dar borai tashkil kardani Floti Surkhi Korgaru Dehqon dekretho qabul karda shudand. Bunyod namudani Quvvahoi Musallah ogoz yoft.

Hokimiyati Soveti ba digargunsozii azimi sotsialistii iqtisodiyoti mamlakat sar kard. Badi milli kunonidani zamin va ba molikiyati umumikhalqi tabdil dodani on 27 noyabr; 1917 dar borai jori kardani nazorati korgari az boloi istehsolot va taqsimot qaror barovarda shud. Az mohi noyabr millikunonii korkhonahoi davlati (Obukhov, Baltika, Ijor va digar zavodho), rohhoi ohan va bisyor digar korkhonahoi khususi sar shud. Baroi rohbari ba khojagii khalq 15 dekabr Soveti Olii Khojagii Khalq (Visshiy Sovet Narodnogo Khozyaystva VSNKh) barpo karda shud, 27 dekabr Komiteti Ijroiyai Markazii Umumirossiyagi KIMU dar borai milli kunonidani bankhoi khususi dekret qabul kard. 18 yanvar 1918 Hukumati Soveti Majlisi muassison davat kard. Azbaski intikhobi on (mohi noyabr) az rui ruykhathoi kuhnai partiyavi guzaronda shud, aksariyati vakiloni majlis namoyandagoni partiyahoi menshevikon, eseron, kadetho va gayra budand va onho az tasdiqi «Deklarasiyai huquqhoi khalqi mehnatkash va istismorshavanda»-i lenini, dekretho dar borai sulh, dar borai zamin dast kashidand. Az in sabab 19 yanvar bo qarori Komiteti Ijroiyai Markazii Umumirossiyagi KIMU Majlisi muassison az etibor soqit donista shud.

Yanvari 1918 Sezdi 3-yumi Umumirossiyagii Sovetho Deklarasiyai huquqhoi khalqi mehnatkash va istismorshavandaro qabul namud, ki on tashkilyobii Respublikai Sovetii Federativii Sosialistii Rossiya (RSFSR)-ro qonunan ba rasmiyat darovard. Deklarasiya vazifahoi asosii Hokimiyati Sovetiro muayyan namud: nest kardani hama guna istismor, berahmona pakhsh namudani istismorgaron, tashkili sotsialistii jamiyat va barpo kardani so-tsializm.

Bo maqsadi az bandi asoratovari tobeiyati moliyavi raho dodani mamlakat bo dekreti Komiteti Ijroiyai Markazii Umumirossiyagi KIMU  3 fevrali 1913 tamomi zayomhoi khoriji va dokhilii hukumati podshohi va Hukumati burjuazii muvaqqati bekor karda shudand. 22 apreli 1918 savdoi khoriji, 5 fevral 1918 floti tijorati,. 4 sentyabr 1918 rohi ohani khususi milli kunonida shudand. 28 iyuni 1918 dar borai millikunonii tamomi sanoati kalon dekret qabul karda shud.

Jamiyati kunonidani vositahoi istehsolot dar sanoat, dastrasi umum gardonidani onho manoi tabadduloti revolyutsioniro dosht. Vay asosi tarzi kapitalistii istehsolotro vayron karda, sektori sotsialistii khojagii khalqro dar sanoat barpo namud, ki dar on munosibathoi istehsolii burjuazi nest karda shuda, munosibathoi sotsialistii istehsolot barqaror gardidand. Dar khojagii qishloq, ki dar on 15— 16 million khojagihoi dehqonon mavjud budand, vositahoi istehsolotro yakbora jamiyati gardondan imkonnopazir bud. Milli karda shudani zamin va jamiyati gardidani vositahoi’ istehsolot dar sanoat baroi tadrijan ba rohi sotsializm daromadani ommahoi millionnafarii dehqononi mehnatkash sharoiti zaruri muhayyo namudand.

Galabai Revolbtsiyai Oktyabr dar sohai madaniyat niz tabadduloti qati ba amal ovard. Maktabho, universitetho, kitobkhonaho, teatrho, muzeyho dastrasi khalq gardidand. Mahvi besavodi dar bayni aholii kalonsol vusat yoft. Revolyutsiyai madani avj girift.

Tadbirhoi Hokimiyati Soveti reshahoi quvvai burjuaziya, pomeshikon, mansabdoroni irtijoyiva partiyahoi kontrrevolyutsioniro komilan zaif, iqtidori iqtisodii sinfhoi sarnagunshudaro sustu bemador kard; markazhoi muhimtarini roh-bariyat ba dasti Hokimiyati Soveti guzasht.

Digargunsozihoi sotsialisti dar sohai iqtisodiyot, sanoat va madaniyat vozehu ravshan nishon dodand, ki Hokimiyati Soveti hokimiyati haqiqatan khalqi buda, vay tanho manfiathoi mehnatkashonro ifoda mekunad. Hokimiyati Soveti az avvalin ruzhoi faoliyati khud baroi sulh muboriza burd. Siyosati sulh-dusti asosi mustahkamu poydori siyosati minbadai vay gardid. 3 marti 1918 bo Germaniya va ittifoqchiyoni vay sulh basta shud, ki on dar tarikh bo nomi Sulhi Brest mashhur ast. Respublikai Soveti az Jangi yakumi jahoni baromad.

Baroi vusati sokhtmoni sotsialisti fursati osoishta faro rasid.

Lenin dar asarash «Vazifahoi navbatii Hokimiyati Soveti» tashkili bahisobgiri va nazorati umumikhalqi, muboriza baroi baland bardoshtani hosilnokii mehnat, ba roh mondani musobiqai sotsialisti, dar odamon parvaridani intizomi navi proletari, dar korkhonaho jori kardani yakkasardori, ba amal barovardani hisobi khojagi va gayraro vazifahoi takhirnopaziri umumikhalqii ogozi sokhtmoni sotsialisti mehisobid. Dar dehot Hokimiyati Soveti dar in davra siyosati tatbiq kardani digargunsozihoi agrarii Revolyutsiyai Oktyabrro pesh girift. Muvofiqi dekret dar borai zamin dehqonon 150 million gektar zaminro bebozgasht ba istifoda giriftand. Bahori 1916 dar rafti vusati minbadai revolyutsiyai sotsialisti dar dehot muborizai sinfii bayni dehqononi kambagal va kulakon tezutund gardid. Kulakho dar sharoiti tanazzuli umumii khojagi sabotajhoi ziddisoveti tashkil karda, kori gallatayyorkunii davlatiro vayron mekardand, ki boisi gurusnagi megardid. Binobar in, chunon ki Vladimir Ilich Lenin meguft, dar in davra muboriza baroi galla muboriza baroi sotsializm bud. 11 iyuni 1918 Komiteti Ijroiyai Markazii Umumirossiyagi KIMU dar borai dar dehot tashkil kardani Komitethoi kambagalon qaror qabul kard. Az korgaroni peshqadami Moskvayu Petrograd va digar shahrho ba dehot otryadhoi gallatayyorkuni firistoda shudand. Dar natijai digargunsozihoi agrari ahvoli dehqononi mehnatkash behtar gardid, prosessi miyonaholshavii dehqonon shuru shud. Ba tarafi Hokimiyati Soveti jalb namudani dehqononi miyonahol ba minbada mustahkamshavii ittifoqi sinfi korgar va dehqononi mehnatkash musoidat kard.

4—10 iyuli 1918 Sezdi 5-umi Umumirossiyagii Sovetho barpo gardid, ki on (10 iyul) nakhustin konstitutsiyai soveti — Konstitutsiyai Respublikai Sovetii Federativii Sosialistii Rossiya RSFSR-ro qabul kard. In konstitutsiya sokhti jamiyati va davlatii sotsialistiro, ki Revolyutsiyai Oktyabr ba vujud ovarda bud, ba hukmi qonun darovard.

Quvvahoi muttahidai imperialistoni khoriji va burjuaziyai kontrrevolyutsionii dokhili ba muqobili digargunsozihoi Mamlakati Soveti baromadand (Jangi grajdani va intervensiyai harbii solhoi 1918—20).

Khalqi soveti bo rohbarii Partiyai kommunisti dar muborizai shadid bo kontrrevolyutsiyai dokhiliyu khoriji muzaffariyathoi Oktyabri azamro himoya kard, nakhustin davlati sotsialistii jahonro hifz kard va poydor gardonid.