Osori Karl Marks va Fridrikh Engels jamovari, chop, intishor va omukhtani merosi goyaviyu adabii asosguzoroni kommunizmi ilmi yake az sharthoi muhimi az jihati ideologi taqviyat dodani harakati baynalkhalqii korgari meboshad. Yak qator asarhoi mushtaraki Karl Marks va Fridrikh Engels hangomi dar qaydi hayot budani onho dar shakli kitobi alohida chop shudaand (beshtar be nomi muallif): «Khonadoni valiyon, yo Tanqidi tanqidi tanqidi» (1845), «Manifesti Partiyai Kommunisti 1848, 1872, 1883, 1890, 1891, 1894) va gayra; asarhoi Karl Marks: «Qashshoqii falsafa» (1847), «Hajdahumi bryumeri Lui Bonapart» (1852, 1869), «Doir ba tanqidi iqtisodi siyosi» (nashri avvalaash 1859), «Kapital» (jildi1 1867), «Jangi grajdani dar Fransiya» (1871, nashri 3) va gayra; asarhoi Engels: «Ahvoli sinfi korgar dar Angliya» (1845, 1848, 1892), «Jangi dehqonon dar Germaniya» (1870,1875), «Anti-Dyuring» (1878, 1886, 1894), «Inkishofi sotsializm az utopiya ba ilm» (1880), «Paydoishi oila, molikiyati khususi va davlat» (1884, 1886, 1889, 1891, 1892, 1894), «Lyudvig Feyerbakh va anjomi falsafai klassikii nemis» 1888) va gayra.
Sadho maqolahoi Karl Marks va Fridrikh Engels dar matbuoti davragii progressivi va demokratii proletariati Germaniya, Britaniyai Kabir. Fransiya, Shtathoi Muttahidai Amerika, Italiya, Ispaniya va digar mamlakatho nashr shudaand. Tarjumai rusii baze maqolahoi Karl Marks va Fridrikh Engels dar sahifahoi jurnali «Narodnoe delo», «Vestnik Narodnoy Voli*. «Sosial-demokrat» va gayra darj gardid.
Az ibtidoi solhoi 80 asri 19 cap karda dar khudi Rossiya niz nashri asar- hoi Karl Marks va Fridrikh Engels (beshtar pinhoni) ba roh monda meshavad. Krujokhoi marksistii Moskva, Peterburg, Nijniy Novgorod, Samara, Qazon, Kiev, Kharkov va shahrhoi digar «Manifesti Partiyai Kommunisti» va asarhoi digarro nashr namudaand. To soli 1905 «Kapital» (jildi 1 soli 1872, jildi 2 soli 1885, jildi 3 soli 1896), «Paydoishi oila, molikiyati khususi va davlat», «Doir ba tanqidi iqtisodi siyosi», «Qashshoqii falsafa», «Anti-Dyuring» oshkoro chop shudaand. Vladimir Ilich Lenin dar nashr va intishori merosi adabii Karl Marks va Fridrikh Engels dar Rossiya sahmi kalon guzoshtaast.
U «Jangi grajdani dar Fransiya» (1905), «Bakuninchiyon dar sari kor» (1905 va 1906), maktubi «Marks ba Kugelman (1907), maktubi Marks va Engels ba Zorge (1907)-ro ba chop tahiya kardaast. Badi galabai Revolyutsiyai Kabiri Sotsialistii Oktyabr dar nashri asarhoi Karl Marks va Fridrikh Engels davrai nav cap shud. Solhoi 1918—22 dar Rossiyai Soveti baroi chopu intishori asarhoi 28-jilda kushish karda shudaast. Dar in solho az sababi nabudani tajribai ilmi faqat 4 jildash chop shud. Soli 1921 bo tashabbusi Vladimir Ilich Lenin dar Moskva Institui Karl Marks va Fridrikh Engels tasis karda shud (badtar Instituti Marks—Engels—Lenin, holo Instituti marksizm- leninizm dar nazdi Komiteti Markazii KPSS).
Instituti mazkur avvalin dar jahon markazi ilmi oid ba jam namudan, omukhtan va intishori asarhoi klassikoni marksizm gardid. Institut solhoi 1928—46 bo qarori Sezdi 13 RKP (b) nashri yakumi asarhoi Karl Marks va Fridrikh Engelsro iborat az 29 jild (34 kitob)ba zaboni rusi chop namud, nashri mazkur 1247 asar va 3298 maktubi asosguzoroni .marksizmro darbar megirift. Dar yak vaqt materialhoi tayyori dar jildi «Arkhivi Marks va Engels» chop shudand. Solhoi 30 va 50 “Asarhoi muntakhab”-i Karl Marks va Fridrikh Engels iborat az du jild, «Maktubhoi muntakhab»-» Karl Marks va Fridrikh Engels, «Maktubi Karl Marks va Fridrikh Engels dar borai «Kapital», «Mukotibai Karl Marks va Fridrikh Engels bo khodimoni siyosii rus» nashr shudaand. Bisyor asarhoi pesh nomalumi Karl Marks va Fridrikh Engels badi intishori osor onho daryoft shudand.
Dar solhoi badijangi Institut miqdori ziyodi maktub va dastkhathoi navro ba dast ovard. Zarurati nashri 2 ba miyon omad. Nashri duyum, ki bo qarori Komiteti Markazi KPSS solhoi 1955—66 (jildhoi asosi) va solhoi 1957—82 (jildhoi ilovagi) ba amal barovarda shud, az 39 jild iborat suda, 1600 asar va qarpb 4000 maktubro dar bar megirad. In nashri az hama purrai (dar khududi 1500 juzi chopi) merosi adabi va mukotibai Krl Marks va Fridrikh Engels ast.
Soli 1982 jildi okhirini ilovagii nashri duyumi rusii asarhoi Karl Marks va Fridrikh Engels az chop baromad. Holo nashri duyumi asarhoi Karl Marks va Fridrikh Engels az 39 jild (54 kitob) iborat meboshad.
Dar barobari nashri asarhoi Karl Marks va Fridrikh Engels dar SSSR mun7 takhaboti bisyorjilda—jildhoi «Arkhivi Karl Marks va Fridrikh Engels», «Asarhoi nakhustini Karl Marks va Fridrikh Engels», majmuai tematiki va asarhoi alohidai onho bo nuskhai ziyod ba zaboni rusi va digar zabonhoi khalq- hoi soveti ba tab rasidaand. Umuman dar solhoi 1917—1982 asarhoi Karl Marks va Fridrikh Engels dar SSSR 3521 marotiba ba 97 zaboni khalqhoi soveti va khalqhoi mamlakatkhoi khoriji nashr shudaand, ki nuskhai yakjoyai onho 131 millionu 175 khazor meboshad.
Asarhoi Karl Marks va Fridrikh Engelsro dar aksariyati mamlakathoi jahon niz bo nuskhai ziyod chop karda, qavmu millathoi gunogun mutolia menamoyand. Asarhoi onho umuman ba 112 zaboni khalqhoi jahon nashr shudaand.
Soli 1983 khalqhoi mamlakathoi sotsialisti, harakati baynalkhalqii kommunisti va korgari, tamomi insoniyati taraqqiparvar 165-solagii zodruz va 100-solagii ruzi vafoti Karl Marksro jashn giriftand. Ba in munosibat yak qator asarhoi Karl Marks va Fridrikh Engels ba zabonhoi khalqhoi soveti chop shudand. Osori bezavoli klassikoni marksizm-leninizm komyobii olitarini afkori insoni va tamadduni jahoni, sarvati bebahoi harakati baynalkhalqii kommunistiyu korgari va tamomi insoniyati taraqqiparvar meboshad.
Omuzishi talimoti Karl Marks, Fridrikh Engels va Vladimir Ilich Lenin baroi khalqi soveti ehtiyojoti hameshagai manavist. Marksizm-leninizm rahnamoi tavonoi khalqi soveti dar sokhtmoni kommunizm meboshad. Idyoyakhoi jovidonii marksizm-leninizm baroi hamai khalqhoe, ki baroi bunyodi jamiyatn sotsialisti va kommunisti khizmat mekunand, ba sifati dasturi buzurgi nazariyavi khizmat mekunand.
Osori Karl M a r k s va Fridrikh Engels ba zaboni to j i ki. .Badi tashkil yoftani Nashriyoti davlatii Tojikiston soli 1925 baroi ba zaboni tojiki muntazam nashr namudani adabiyoti marksisti sharoit faroham omad. Soli 1933 ba munosibati 115-solagii zodruzi Karl Marks avvalin bor majmuai maqolahoi Fridrikh Engels «Dar borai Marks va marksizm» (14-umi marti soli 1883), «Maktub dar borai vafoti Karl Marks», majmui maqolahoi, Fridrikh Engels va Vladimir Ilich Lenin «Dar borai Marks va marksizm» ba zaboni tojiki nashr shudand (22 hazor nuskha).
Soli 1940 «Manifest Partiyai Kommunisti, ki ba on «Ustavi Ittifoqi kommunistoni va asari Fridrikh Engels «Prinsipkhoi kommunizmi ilovashuda budand, inchunin asarhoi Karl Marks «Tanqidi programmai Gota», Fridrikh Engels «Dar borai materialia- mi tarikhi» (az sarsukhani kitobi «Inkshpofi sotsializm az utopiya ba ilm») ba toniki az chop baromadand (14 hazor nuskha). Soli 1948 «Manifest Partiyai Kommunist» du marotiba (10 hazor nuskha) ba zaboni tojiki nashr_ gardid. Solhoi 1952—60 boz 12 nomguy asarhoi Karl Marks va Fridrikh Engels ba zaboni tojiki nashr shudand (79 hazor nuskha).
Badtar filiali tojikistonii IML Asarhoi muntakhabi Karl Marks’ va Fridrikh Engelsro dar du jild ba zaboni tojiki ba nashr tayyor namud, ki Nashriyoti davlatii Tojikiston jildi yakumro soli 1963 va jildi duyumro 1965 az chop barovard. Tiraji khar jild 5 hazor nuskhagi bud. Ba Muntakhaboti dujilda 38 asar va 20 maktubi Karl Marks va Fridrikh Engels dokhil shudaand.
Minbad asarhoi zerini asosguzoroni kommunizmi ilmi ba zaboni tojiki nashr shudaand: Karl Marks va Fridrikh Engels «Manifest Partiyai Kommunist» (1968, 1977 va 1981), Karl Marks «Muzdi kor, narkh va fonda» (1967), «Jangi grajdani dar Fransiya» (1977), «Mehnati kiroya va kapital» (1978), «Tanqidi programmai Gota» (1982), «Qashshoqii falsafa» (1983), Fridrikh Engels «Anti- Dyuring. Tabadduloti janobi Evgeniy Dyuring dar ilm» (1975), «Karl Marks» (1980), «Inkishofi sotsializm az utopiya ba ilm», «Lyudvig Feyerbakh va anjomi falsafai klassikii nemis» (1982), Karl Marks, Fridrikh Engels va Vladimir Ilich Lenin majmuai asarho «Dar borai kommunizmi ilmi» 1969) va gayra. In asarho 67 hazor nuskhaand.
Dar solhoi Hokimiyati Soveti (to soli 1983) 34 nomguy asarkhoi alokhida va du jildi muntakhaboti Karl Marks va Fridrikh Engels, ki 58 asaru maktubhoi onhoro dar bar megirand, ba zaboni tojiki ba tab rasidaand, ki nuskhai yakjoyai in asarkho qarib 200 hazor meboshad.
Ba zaboni tojiki nashp gardidani osori Karl Marks, Fridrikh Engels va Vladimir Ilich Lenin dar hayoti manavii khalqi tojik voqeai muhim buda, komyobii buzurgi madaniyat khalqi tojik meboshad. Osori asosguzoroni kommunizmi ilmi dar tarbiyai odami nav binokori kommunizm maqomi buzurg doshta, ba inkishofi afkori falsafi, iqtisodi va jamiyatiyu siyosy dar Tojikiston tasiri kalon merasonad. Tarjuma va tahiyai Osor baroi nashr ba zaboni rusi va zabonhoi millii SSSR ba zimmai Instituti marksizm-leninizm dar nazdi Komiteti Markazi KPSS va filialhoi dar respublikahoi ittifoqi budan on guzashta shudaast.