Nazorati tukhmi sistemai tadbirho oid ba vazorati sifati tukhmii ziroati khojagii qishloq dar prosessi istehsol, nigohdori va ba kisht tayyor kardani on. Dar ITTIHODI ShURAVI Nazorati tukhmi yake az qismhoi asosii sistemahoi planii tukhmiparvari meboshad. Az tadbirhoi davlati (inspeksiyahoi davlati oid ba tukhmi amali menamoyand) va dokhilikhojagi (khojagiho va puyakthoi tukhmitayyorkuni ba amal mebarorand) iborat ast. Nzorati tukhmi ahamiyati kaloni amali dorad, zero ba baland bardoshtani sifati tukhmi va bo tukhmii konditsaoni (standarti) tamii namudani kishtzor kumak mekunad.
St. vazorati tukhmiro dar jahon avvalin marotiba olimi nemis F. Nobbe soli 1869 dar shahri Tarandt (Saksoniya) tashkil kard, dar Rossiya (dar nazdi Bogi botanikii asosii Peterburg, holo Instituti botanikai AF ITTIHODI ShURAVI) avvalin st. oid ba sanjishi tukhmi soli 1877 bo faoliyati botanik A. F. Bataliv tasvs yoft.
Dar ITTIHODI ShURAVI, akti soli 1926 «Dar borai vazorati davlati oid ba tukhmii korkhonahoi savdo qabulkardai SKKh RSSU, vakhustvv aktv k,onunguzory ovd ba N. t. bud. S. 1932 khamav mu- assvsakhov vaaoratv tukhmy ba svstemav yagova tabdvl yoft, kv ba ov Ivs- pektsvyav davlatkv umumvvttvfotsy ovd ba tukhmv dar vaadv Komissariata khal kii ziroat (KKhZ)-v ITTIHODI ShURAVI rohbari mekard. Soli 1934 KKhZ-i ITTIHODI ShURAVI bo tukhmii qobvliyati sabazishashon sanjidashuda guzaronidani kishti ziroati khojagii qishloqro peshbini kard. Soli 1965 laboratoriyahoi vazorati tukhmi ba inspeksiyahoi davlati oid ba tukhmi tabdil doda shudand, ki Inspeksiyai davlati oid ba tukhmii nazdi Vazorati khojagii qishloqi ITTIHODI ShURAVI rohbari mekard. Dar ITTIHODI ShURAVI qarib 3300 inspeksiya (az on jumla 3118 rayoni) mavjud ast. Dar Tojikiston 1 inspeksiyai davlati, 4 viloyati, 35 rayoni amal mekunad (1978). In muassisaho sifati tukhmii ziroati khojagii qishloqro (gayr az chigit, ki sifati onro st. va laboratoriyahoi nazdi zavodhoi pakhtatozakuni taftish mekunand) mesanjand va ba qoidahoi tukhmiparvari dar kolkhozu sovkhozho nazorat mekunand. Khojagi va muassisahoi vazorati tukhmi usuli yagonai standartii tadqiqi tukhmiro ba kor mebarand.
Inspeksiyahoi davlati oid ba tukhmi tozagi, qobiliyati sabzishu numu, nami va vazni 1000 dona tukhmiro mesanjand.’
Ad.: F i r s o v a M. K., Semeynoy
kontrol, M., 1969; Semena i posadochniy material selskokhozyaystvennikh kultur, M., 1973.