Malumoti ohirin
Home / Gunogun / YuSUFI Habib

YuSUFI Habib

habib-yusufi

YuSUFI Habib (Yusufov Habibullo; 4. 2. 1916, Samarqand—22. 2. 1945, dehai Veshnuchi nazdi Varshava), shoiri sovetii tojik. Az oilai mudarris.

Un-ti Samarqandro khatm kardaast (1940). Dar Un-ti mazkur az adabiyoti qadimi Yunon va adabiyoti a. 19 rus dars guftaast (1939-40). S-hoi 1940—42 mudiri sektori adabiyot va khodimi ilmii In-ti tarikh, zabon va adabiyoti Filiali tojikistonii AF SSSR bud. Avvali s. 1942 ikhtiyori ba safi Armiyai Cypx rafta, omuzishgohi harbiro khatm namudaast. Marti 1943 dar rutbai leytenant ba sifati komandiri batareyai artilleri ba fronti Leningrad firistoda shud. U dar nabardhoi ozod kardani Leningrad, respublikahoi Nazdibaltika va Polsha ishtirok namuda, dar muhoribahoi shadidi nazdi Varshava sakht majruh shuda, pas az jarrohati vaznin halok gardidaast, Yu. dar borai adabiyoti badei va sanati sher avvalin bor az padarash malumot giriftaast. Sherhoi navmashqonai u dar 17-solagiash ba maydon omadaand, ammo nakhustin namunahoi onho dar matbuoti davri s. 1936 ba tab rasidaand. Solhoi tahsil dar un-ti purmahsultarin davrai ejodiyoti Yu. ba shumor meravad. Majm. «Taronai Vatan» (1939), ki yagona kitobi ashori shoir buda dar ayyomi zindagii u intishor yoftaast, mahsuli hamin davra meboshad. Sheru dostonhoi Yu. dar mavzuhoi gunogun talif yoftaand. Dar ashori u saodati zanoni soveti va bakhti korgaroni tojik, nashri simoi Tojikiston, judrati tekhnikai nav, muboriza baroi sulh, dustii khalqho, maqomi Partiyai kommunisti dar peshrafthoi ijtimoiyu iqtisodi va madani tasvir shudaand. Ammo mavzui asosii ejodiyoti Yu. Vatan ast. Sherho va silsilai maqolahoe, ki Yu. dar tuli 7—8 sol talif kardaast, az muhabbati khalqu Vatan sarshorand. Dar ashori u hissiyoti vatandustii soveti bo rohi ifodai yagonagii taqdiri tamomi mamlakati soveti zohir gashtaast. Dar har sheri Yu. yagon jihati obrazi Vatan mavridi tasvir qaror girifta, bo ohangu zada va ruhi jangovar, bo mazmunu goyai nav sado doda ast. Shoir dar. zaminai metodi realizmi sosialisti na tanho imruzi Vatani sovetiro ba khubi didaast, balki oyandai durakhshoni onro niz peshi nazar ovarda, jamiyatro dar inkishofi revolyusioni dark kardaast (sherhoi «Muhabbat ba Vatan», 1936; «Ba Vatan», 1937; «Maktub az Sharqi Dur», 1938; «Ba har kujot ravem, dil diyori man guyad», 1938; «Dar shani hayot», 1939 va g.). Tasviri Vatani sosialisti dar sheri Yu. bo shaklhoi gunogun surat giriftaast. Shoir goho tavassuti predmethoi konkret sukhan ronda, dar mavridi digar mafhumi obrazhoi umumiro istifoda burdaast. Makhsusan sherhoe, ki dar ibtidoi Jangi Buzurgi Vatani (1941—45) navishta shudaand, hissiyoti vatandusti va dushmanbadbinii uro dar shaklhoi nav ifoda kardaand (sherhoi «Muhabbat va haqiqat», 1940; «Tarikh didaast», 1941; «Intiqom», 1941»; «Mo ba dushman zarbahoi dushmanafkan medihem», 1941; «Az havoyu obu zamin», 1941; «Ba gitlerzodagon amon nest», 1942; «Lahzai khursandii man», 1943 va g.). Sheri «Muhabbat va haqiqat», ki dar vasfi Partiya va sokhti sosialisti suruda shudaast, sukhani tozae dar nazmi tojik meboshad. Dar sheri «Man Vatanro besh az harvaqta doram dusttar» chj kalimotu tabirot va chj ohangi purhayajoni tasvir, chi obrazho va shakl baroi purquvvat baromadani fikr va burrotar ifoda kardani maqsad yori rasonidaand.

Dar lirikai Yu. dukhtari davroni soveti «lali sukhanguvu qaddi dilju» dorad, «nigori mehnat» va «guli navbahori mehnat» meboshad. Dukhtari tojik digar muteu notavon nest, balki sohibi fazlu donish ast, dar halli muhimtarin korhoi khojagii khalq va masalahoi siyosiyu ichtimoii davr ishtirok mekunad (sherhoi «Dukhtari havopaymo», 1936; «Ba dukhtari mehnat», 1936; «Takya bar korat kuni», 1936).

Yu. dar dostonsaroi niz quvvaozmuda, ba baze muvaffaqiyatho noil gardidaast. U yake az muallifoni dostoni «Obi hayot» (hamrohi S. Ayni, M. Tursunzoda va A. Dehoti) meboshad. Az arkhivi shoir «Dostoni notamom»-e paydo shudaast, ki dar on az sulhu saloh, samarai sosializm, tantanai adlu khirad va qudrati hastii inson sukhan meravad. Az maktubhoyash barmeoyad, ki u ba navishtani yak «romani manzum» niz shuru karda budaast, vale ba okhir rasidan yo narasidani on malum nest. Okhirin sheri Yu., ki holo ba dast omadaast, «Lahzai khursandii man» nom doshta, dar arkhivi In-ti zabon va adabiyoti ba nomi Rudakii AF RSS Toj. mahfuz ast. In sher dar khandaqhoi fronti Leningrad talif shudaast va hikoyati purhayajone az nazdik rasidani ruzi Galaba meboshad. Ashori Yu. shaklu vazni tozae dorad. Vay dar yak maqolai khud guftaast, ki «dar masalai vazni sheri yak reformai jiddi ba vujud ovardan va dar in jo az tajribahoi Payrav Sulaymoni foida burda, onro boz ham vase taraqqi dodan lozim ast». U khud dar misrahoi gunoguni yak sher chand navi vazn, ziyoda az on rukni mahfuz va rukni maqtui bahri khafifro barobar istifoda burdaast.

Yak sohai nazarrasi faoliyati ejodii Yu. ishtiroki u dar naqdi sher va baze jihdathoi muhimmi nazariya va tarikhi aloqahoi adabist. Dar maqolahoi vay masalahoi nazmi s-hoi 30-i tojik va munosibati on bo tajribai estetikii khalqhoi digar, khususiyathoi adabiyoti realistii rus va robitai on bo dastovardhoi sheri romantikii Garb nihoyat aniq, tahlil shudaand. 10. az yak taraf, ananahoi romantikii Bayron, Shiller, Gyote va Pushkin, az tarafi digar, ba in sozgor omadani poetikai nazmi rus va obraznokii sheri tojikro ba tadqiq girifta, dar in zamila sifati on navi adabiyoti sovetii tojikro tavzeh dodaast («Pushkin va Bayron», 1937; «Boz yakchand kalima dar borai poeziyai imruzai mo», 1940; «Baroi poeziyai munosibi davr», 1940; «Bahr dar piyola», 1940; «Sherhoi ziddifashistii Lohuti», 1941; «Shoiri genialii rus», 1941 va g.). Muallifi maqolahoi «Baze fikrho dar borai zaboni adabii tojik» (1939), «Sifatoi durakhshontarinn nazmi Rudaki» (1940); «Tadqiqot va kashfiyot» (1941); «Lermontov va poemai u «Polis» (1941). Tadqiqotash oidi Nizomii Aruzii Samarqandi notamom mondaast.

Yak hissai kaloni ejodiyoti Yu. az tarjumai badei faroham omadaast, Sheru dostonhoi A. S. Pushkin («Bandii Kavkaz», «Barodaroni gorattar» va g.), M. Lermontov («Iblis», «Ba vafoti shoir» va g,), masalhoi I. A. Krilov («Khar va bulbul», «Bargho va reshaho»), sherhoi T. G. Shevchenko («Dnepr»), V. Mayakovskiy, asarhoi V. Kataev va dig. az tarafi u ba tojiki tarjuma va nashr gardidaand. Yu. dar jarayoni tarjuma az ejodiyoti A. Pushkin, M. Lermontov, V. Mayakovskiy va dig. tasiri ziyode bardoshtaast. Sherho va baze maqolahoi tanqidii u ba zaboni rusi va digar zaboni khalqhoi Evropa tarjuma shudaand. Bo ordeni «Sitorai Surkh» (1944) va medali «Baroi muhofizi Leningrad» (1943) sarfaroz gardidaast. Golibi avvalin davrai Konkursi umumiittifoqii ba nomi N. Ostrovskiy (1967). Az s. 1939 uzvi IN SSSR.

Os.: Majmuai sherho, D. 1962; Rohi notamom, kit. 1—2, D., 1987; Slovo o jizni, M., 1077.

Ad..- Masumi N., Shoiri jangovar, dar kit.: Adabiyoti sovetii tojik, Stalinobod, 1954; Mirzozoda X.. Habib Yusufi Stalinobod. 1960; Istoriya sovetskoy mnogonasionalnoy literaturi, t. 2, kn. 2, M.. 1972.

Kh. Shodiqulov.

Инчунин кобед

SADUDDINI HAMMUI Muhammad ibni Juvayni

SADUDDINI HAMMUI Muhammad ibni Juvayni (soli tavallud nomalum — Vafot 1252), yake az namoyandagoni mashhuri …