«RISOLAI MUSIQI» asari Abdurrahmoni Jomi

«RISOLAI MUSIQI» asari mashhuri Abdurrahmoni Jomi doir ba musiqist. «Risolai musiqi» az muqaddima, du qism va khotima iborat ast. Muqaddima dar khususi paydoishi musiqi va sharhi isti-lohi «musiqi» malumot medihad. Jomi paydoishi savtu ovozro, ki rukni asosi va ibtidoii musiqist, iz jihati ilmi asosnok namuda, takid menamoyad, ki savt va ovoz dar natijai ehtiyoji ba yakdigar fikrbayonkunii odamon ba vujud omadaast. Qismi avval ki «Dar il-mi talif» nom dorad, doir ba nagma, ovoz, naqarot, sadohoi zeru bam, bud, lahn, taqsimoti pardaho, murattabii budu jinsho va tashkili jamu maqom, qatorovozhoi ud va duvozdah maqomi mashhur malumot medihad. Qismi duyumi risola «Dar ilmi iqo» nom doshta, dar khususi iqo, ruknhoi iqo, iqohoi mamul, munosibat va nazdikii musiqi bo sheru vazn sukhan meravad.
Khotima az tasiri emosionalii sozu ohang bahs mekunad. Dar on omadaast, ki har maqom, shuba ba shunavanda ba tarzi gunogun tasir mekunad. Agar maqomhoi «Ushshoq», «Navo», «Buslik» hissi bardami va jasoratro bedor kunand, shubahoi «Mohur», «Nahovand» in guna tasir nadorand; maqomhoi «Rost», «Iroq» va «Isfahon» ba shunavanda hissi shodiyu surur va farah mebakhshand, maqomhoi «Buzurg», «Zarafgand», «Rahovi», «Zangula» kholo khazinu tasirbakhshand, maqomhoi «Hijoz»-u «Husayni» ham shukhu sabuk ham vazninu mahzun sado medihand. «Risolai musiqi» soli 1960 az rui fotonuskhai dastnavisi kulliyoti Jomi, ki soli 1502 kitobat shudaast va holo on nuskha dar kitobkhonan Instituti sharqshinosii Akademiyai Fanhoi Respublikai Sovetii Sotsialistii Uzbekiston mahfuz ast, ba jop tayyor karda shud. Dar kori intishor va ba rusi tarjuma namu-dani kitob A. N. Boldjrev say va faoliyati nishon dod. Inchunin, sharhi ilmie, ki doir ba risola az tarafi V. M. Belyaev navishta shudaast, baroi purra fahmidani mazmuni asari Jomi yori merasonad. Vay skhemahoi paydoishi maqomu shubaho, guruhi lahnu savtu ohang va tarzi ifodai onhoro dar advor sharh dodaast. Gayr az in, darozi va kutohii savtu ruknho, aksu avji ovoz, istifodai naqarot va gayraro, ki Jomi nishon dodaast, V. M. Belyaev dar notai imruza ifoda kardaast.
U. Toirov.