RESPUBLIKAI SOVETII VENGRIYa

RESPUBLIKAI  SOVETII  VENGRIYa (RSV; 1919), davlati diktaturai proletariat dar Vengriya, ki az 21 mart to 1 avgusti 1919 vujud dosht. Respublikai Sovetii Vengriya RSV dar natijai boloravii harakathoi revolyutsioni, ki badi quvvat giriftani zulmi siyosi va iqtisodi dar Vengriyai davrai Jangi yakumi jahoni ba amal omad va bo tasiri Revolyutsiyai  Kabiri  Sotsialistii Oktyabr barpo gardid. Hukumati burjuazii partiyahoi liberaliyu radikali va sotsial-demokrati, ki 31 oktyabri 1918 badi revolyutsiyai burjuaziyu demokrati ba sari hokimiyat omada bud, to tazyiqi ommai revolyutsioni ba istefo baromada, hukumatro ba rohbaroni Partiyai sotsial-demokrati suporid. Sotsial-demokratho ba kori be ishtiroki kommuniston tashkil dodani hukumat jurat nakarda, bo onho ba guftushunid shuru namudand. Partiyaho 21 mart ba Partiyai sotsialistii Vengriya muttahid shudand. Respublikai Sovetii Vengriya RSV elon karda shud, hukumati on — Soveti revolyutsionii hukumati (SRH) tasis yoft va yake az asosguzoroni Partiyai Kommunis- tii Vengriya B. Kun rohbari siyosii on gardid. Ba hayati Soveti revolyutsionii hukumati SRH kommuniston va sotsial-demokratho dokhil shudand. Tashkili Respublikai Sovetii Vengriya RSV nishon dod, ki diktaturai proletariat faqat «zuhuroti khosi rusi» nabuda, balki dar digar mamlakatho niz ba vujud omada metavonad. Vladimir Ilich Lenin az nomi vakiloni Sezdi 8-umi RKP(b) ba hukumati Respublikai Sovetii Vengriya RSV telegrammai tabriki firistod. Soveti revolyutsionii hukumati SRH ba digargunsoziho shuru namud, dar natija korkhonaho, konho, vositahoi aloqa, bankho, mulkho (az 100 khold —57 gektar ziyodash) milli kunonida shuda, ruzi korii 8-soata jori va muzdi kor 25% ziyod gardid. Baroi hifzi respublika Armiyai surkhi Vengriyaro tashkil kardand. Sezdi umumivengerii Sovethoi deputathoi korgaron va soldatho (14—24 iyul) barguzor shud, ki on Konstitutsiyai Respublikai Sovetii Vengriya RSV-ro qabul va Komiteti Ijroiyai Markazi KIM-i respublikaro intikhob namud. Mohi aprel Antanta ba muqobili Respublikai Sovetii Vengriya RSV tajovuzi harbi sar karda, ba in maqsad qushunhoi hukumathoi burjuazii Ruminiya va Chekhoslovakiyaro istifoda burd. Armiyai surkhi Vengriya ba hujumi javobi guzashta, hududi Respublikai Sovetii Vengriya RSV-ro ozod kard. Ba Antanta muyassar gardid, ki ba vasilai tazyiqi diplomati hujumi in armiyaro bozdorad. Armiyai Ruminiya ba muqobili Respublikai Sovetii Vengriya RSV boz ba hu- jum shuru namud. Sotsialistoni rost va rohbaroni ittifoqhoi kasaba az in istifoda burda, dar armiya va aqibgoh targiboti ziddirevolyutsioni burdand, bo namoyandagonn Antanta dar Vena guftushunid karda, ba istefoi hukumati Respublikai Sovetii Vengriya RSV (1 avgust) muvaffaq shudand. B. Kun, T. Samueli, E. Hamburger va digar khodimoni namoyoni respublika ommaro ba muborizai musallah davat namudand, vale in nav muboriza ba amal naomad. Hokimiyati Soveti dar Vengriya az tarafi qushunhoi Antanta va bo dastgirii quvvahoi ziddirevolyutsioni pakhsh karda shud. Respublikai Sovetii Vengriya RSV agarchi hamagi 133 ruz vujud dosht, vale baroi inkishofi harakati korgarii Vengriya va baynalkhalqi ahamiyati kalon dosht. Vengriya badi Rossiya avvalin mamlakate bud, ki dar on Hokimiyati Soveti elon karda shud.