MUQOVIMATI ELEKTRI

MUQOVIMATI ELEKTRI (az arabi va elektr), 1) buzurgiest, ki muqobiliyati zanjiri elektri yo yak qismi onro ba jarayoni elektri tavsif medihad. Vohidash Om. Muqovimati elektri dar natijai ba digar shakl guzashtan yo tabdil yoftani energiyai elektri ba vujud meoyad; dar surati tabdili barnogardi energiyai elektri (asosan ba energiyai garmi) Muqovimati elektriro muqovimati faol menomand. Muqovimati elektrie, ki dar surati ba maydoni elektri yo magniti (va baraks) dodani energiya cap mezanad, muqovimati reaktivi nom dorad. Dar surati doimi budani shiddat U va buzurgii quvvai jarayon / muqovimat R-ro az rui qonuni Omi muayyan meku-

nand va onro muqovimati omi menomand. Muqovimati elektri ba materiali noqil (muqovimati khos r), andozahoi geometrai on va harorat (bo afzudani harorat Muqovimati elektri ziyod meshavad) vobasta ast. Muqovimati omiro az formulai R=   (  — darozii noqil,  burishi kundalangi on) niz muayyan kardan mumkin ast. Buzurgii ba  baraks    noqiliyati elektri nom dorad.

Muqovimat dar zanjiri elektri boisi parokanishi energiyai elektr megardad (dar namudi garmii jouli , ki in jo I — vaqti guzashta jarayon, k — koeffisient, ki ba intikhobi vohidhoi chenkuni vobasta ast, nig. Qonuni. J oul-Lens). Dar surati tagyiryobanda budani shiddat dar natichai effekti sathi zichii jarayon dar sathi noqil meafzoyad va Muqovimati elektri ziyod meshavad. Hangomi pro­sesshoi mavjii khatti (pahnshavii mavj qad-qadi maydoni elektromag­niti) nisbati shiddat va jarayon muqovimati mavjiro ifoda mekunad. Vobasta ba buzurgii muqovimati khos hamai moddaho ba noqilho (asosan metallho) va dielektrikho judo meshavand.

Muqovimati elektri dar metallho bo tahrifi panjarai kristalli, ki lappishhoi haroratvui yo atomhoi gash ba vujud meorand, aloqamand ast. Dar su­rati past shudani harorat lappashhoi haroratii panjarai kristalli khurd va Muqovimati elektrii baze metallu khulaho kam, dar nazdikii harorati nuli mutlaq boshad, amalan nest meshavad (nig. Favqulnoqiliyat). 2) Istilohi «Muqovimati elektriro aksar baroi ishora namudani in yo on element (apparat), ki ba zanjiri elektri ba maqsadi mahdud tanzim kardani jarayon payvast karda meshavad, istifoda mebarand. Muqovimati elektri tavzimshavandaro re o s t a t,  Muqovimati elektrii tanzimnashavandai  bo qabulkunaki jarayon pay dar pay payvastshavandaro muqovimatiilovagi va parallel payvastshavandaro sh u n t menomand. Baroi chenkuniho galtakhoi muqovimat va magazini m u q o v i m a t h o r o istifoda mebarand.

Ad.: Kalashnikov S. G., Elektri­chestvo, 4 izd., M., 1977.