MADANIYaTI SIBSI

MADANIYaTI SIBSI, yak sistemai muayyani donishhoi siyosiyu huquqi, prinsip, metod va vositahoi idorakunii jamiyatro guyand, ki dar qonun, urfu odat va shuuri sinfi inikos yofta, onhoro guruhu tazajahoi ijtimoi va shakhsoni alohida dar faoliyati jamiyatiyu siyosii khud istifoda imebarand.

Mafhumi «Madaniyati sibsi» bori nakhust dar osori V. I. Lenin istifoda shudaast: «…maqsadi madaniyati siyosi, malumoti siyosi — kommunistoni haqiqiro tarbiya karda rasondaast, ki onho qobil boshand durug, hurofotro barham dihand bo ba ommahoi mehnatkash yori rasonand, ki bar tartiboti kuhna galaba kunand va kori barpo namudani davlatro ba kapitaliston, be istismorgaroi, bo pomeshikon pesh barand» (Asarho., jildi- 31, sahifai 394). Asosguzoroni marksizm-leninizm bar khilofi siyosatshinosoni burjuazi ba madaniyati moddiyu manavi (nig. Madaniyat) aloqamand buda in Madaniyati sibsiro isbot namudaand Madaniyati sibsi mohiyati ijtimoi dorad, az darajai muayyani inkishofi munosibathoi jamiyati vobasta ast va manfiathoi siifii guruhu tabakahoi ijtimoi va shakhsoni alohidaro ifoda mekunal.

Khususiyati asosii Madaniyati sibsi dar on ast, ki vay va hamai sohahoi hayot (istehsoli, maishi va g.), balki jabhai ijtimoiyu siyosii onro dar bar megirad. Madaniyati sibsi bo vujudi az omilhoi moddiyu manavi vobasta budan doroi mustaqiliyati nisbist va ba faoliyati ijtimoiyu siyosii azoyoni Jamiyat tasiri mukhtalif merasonad. In chihati masala alalkhusus dar sharoiti muborizai oshkoron sinfi, ki dar sharoiti kapitalizm meguzarad, ravshan zuhur meyobad. Madaniyati sibsi chun qismi tarkibii madaniyat mohiyati sinfi dorad. Az in ru, du tipi tarikhii tashakkulyoftai Madaniyati sibsi— Madaniyati sibsii jamiyathoi sinfiyu antagonisti vo Madaniyati sibsii formasiyai kommunisti az hamdigar ba kulli farq mekunand.

Madhu sanoi sistemai siyosii burjuaziya, muhofizati on va «sozish»-u «hamkorii» bayni sinfu partiyahoi ba ham ziddi jamiyati kapitalistiro targib kardan maqsadi asosii Madaniyati sibsii burjuaziro tashkil medihad. Binobar in dar Madaniyati sibsii burjuazi mafhumhoi «ozodi», «demokratiya», «barobari», «barodari» va «huquqhoi grajdanho» zaminai reali nadoshta, ba manfiathoi jamiyatii ommai vasei mehnatkashon komilan mukholifand. In ast, ki V. I. Lenin fosh namudani ziddiyati bayni sukhanu amali partiyahoi siyosii burjuaziho vazifai muhimi proletariat medonad. Dar asl normahoi Madaniyati sibsie, ki dar jamiyati istismori hukumronand, ba manfiati doirai khurdi odamon muvofiq buda, chun vositai az hayoti siyosii jamiyat dur kardani mehnatkashon va ustuvor gardonidani hokimiyati siyosii burjuaziya khizmat mekunand. Partiyahoi siyosii on ananahoi kuhnashuda va mohiyati irtijoi doshtaro aksar vaqt ba muqobili unsurhoi progressivie, ki dar Madaniyati sibsii jamiyati kapitalist paydo meshavand, istifoda mebarand. Dar sharoiti kapitalizm tanho proletariat idealogiyai haqiqatan ilmii siyosiro ba vujud meorad, ki on manfiathoi siyosii ommai mehnatkashro nfoda namuda, ba ozodii onho, sokhtmoni sosializmu kommunizm musoidat mekunad.

Galabai Oktyabri Azam, sokhtmoni sosializm va guzarishi khalqi soveti ba davrai sokhtmoni bevositai bazai moddiyu tekhnikii kommunizm tojassumi olii kamoloti Madaniyati sibsii proletariati jahoni meboshad. Dar zamoni sosializm prinsiphoi asosii Madaniyati sibsi (ozodi, barobari, barodari va g.) mazmuni haqiqii ijtimoi paydo karda, ba omili boetimodi faolii ijtimoiyu siyosii mehnatkashon va progressi hayoti jamiyati tabdil meyoband. Madaniyati sibsii sosializm odamonro dar ruhiyai internasionolizmi proletari va vatandustii sosialisti tarbiya namuda, ba onho imkoniyat medihad, ki dar hayoti siyosii mamlakat faolona ishtirok va sanati murakkabi rohbaroni siyosiro az khud kunand.

Madaniyati sibsi tanho mahsuli tarbiyai ideyaviyu siyosi nabuda, ba tarbiyai mekhnati va akhloqi aloqamand ast. Ba tarbiyai siyosii azoyoni jamiyat niz munosibati kompleksi lozim ast, ki zarurati on dar hujjathoi sezdi 25 KPSS makhsus qayd karda shudaand. Az in ru, baroi samaranokii inkishofi Madaniyati sibsi tarbiyai ideyaviyu siyosi, mehnati va akhloqiro dar yagonagi pesh burdan lozim ast.

Ad.: Lenin V. I., Nutq dar majlisi mashvaratii Umumirossiyagii korkunoni ravshannamoii siyosii shubahoi maorifi khalqi guberniyaho va ueedho 3 noyabri S. 1920, As., ch. 31; Brejnev L. I., Marhilai tarikhii rohi kommunizm. Bo rohi Lenin. Nutqho va maqolaho, j. 6, D., 1979; Konstitusiyai (Qonuni asosii) Ittifoqi Respublikahoi Sovetii Sosialisti, D., 1977; Burlaskiy F., Galkin A., Sosiologiya. Politika. Mejdunarodnie otnosheniya, M., 1974, Agaev A. G., Sosialisticheskaya nasionalnaya kultura, M., 1974; Novchuk M. T., Kogan L. N., Sovetskaya sosialisticheskaya kultura: istoricheskiy opit i sovremennie problemi, M. 1979.

S. Jononov.