Malumoti ohirin

BOJI

imagesBOJI, al-Boji Abulvalid Sulaymon ibni Khalaf ibni Sad ibni Ayyub ibni Boris (1013, Batalyus 1081, Almeriyai Andalusiya), qozi va faqehi molikii andalusi. Khonadoni Boji az Batalyus ba Bojai Andalus kuchid va badho dar Qurtuba maskan girift. Boji dar sharqi Anda­lus mezist va dar nazdi donishmandoni on jo, az jumla olimi maruf Abulasbagi Vashqi, tahsili ilm namud. Dar hududi soli 1035 baroi idomai tahsil ba safar baromada, muddati 3 sol dar Hijoz, 3 soli digar dar Bagdod, chande dar Dimishq, Misr va Mavsil bud va az ulamoi mashhuri on zamon, az qabili Abuzari Hiravi, Ibni Suhnun, Ibni Muhriz dar Hijoz, Khatibi Bagdodi, Abuishoqi Sherozi, Abutayyibi Tabari dar Iroq kasbi ilm namud. Ba qavle, mansabi qazo (qozi)-i Halabro ba uhda doshtaast. Boji pas az 13 soli tahsil ba Andalus bozgasht. Dar on jo guruhe, az jumla Abubakri Tartushi, qozi Ibni Shibrin, qozi Abulqosimi Maofirii Sabti az u fiqh va hadis omukhtand. Dar iddae az shahrhoi Andalus dar mansabi qazo faoliyat kard. Bo maqsadi ejodi sulh bayni hokimoni shahrhoi Saragosa, Valensiya, Mursiya va Doniya, ki ba tafriqa va judoi garoida budand, miyonravi mekard. Boji az ravishhoi jadal va munozara ogohii khub dosht va munoziragari qavihujjat bud. Boji bo donishmandi marufi on zamon Ib­ni Hazm dar mavridi usuli shariat munoziraho mekard va piruzii u dar in munoziraho oqibat boisi az Miruqa berun shudani akhiri gardid, Boji munozirahoi khudro dar kitobash «al-Firaq» ovardaast.

Boji dar bahsi doir ba hadise az «Saheh»-i Bukhori guft, ki ogohii Paygambar(s) az kitobat mushkile nadorad. U dar in bora risolai «Tahqiqu-l-mazhab»-ro navisht va dar on khondanu navishtann Paygambar (s)-ro mukholif bo ummi (darsnakhonda) budani on hazrat nadonist, balki inro mujiza shumurd. Ulamoi Saqlaba niz ba difo az in nazariya pardokhtand. In qavli Boji boisi inkor va takfir az jonibi Ibni Soig, sababi ru gardondani mardum az u va lanu tani vay gardid.

Boji muallifi 30 asar dar ulumi gunogun ast. Az jumla, asarhoi u «al-Muntaqo fi sharhi «al-Muvatta»» (dar 7 jild, Qohira, 1914), «Ihkomu-l-fusul fi ahkomi-l-vusul» (Beyrut, 1986), «al-Hudud» (dar maj. «Mutolaoti islomii Madrid», Madrid, 1954) chop shudaand. Nuskhai osori khattii Boji: «al-Ishorot fi usuli-l-fiqh» dar kitobkhonai Azhariya; «at-Tadil va-t-tajrih li man kharraja anhu-l-Bukhori fi-l-Jomii-s-Sahih» dar kitobkhonai «Nur»-i Usmoniya; «Sunanu-s-solihin va sunanu-l-obidin» dar Leon; «Fusulu-l-ahkom va bayonu mo mazo biho al-amalu inda-l-fuqahoi va-l-hukkom» dar «Doru-l-kutub»-i Misr; «Sharhu kitobi-s-Savodi-l-azam» dar Qohira; «al-Minhoju fi tartibi-l-hijoj» dar Ribot; «Vasiyatu-l-Boji» dar Leyden va Eskorial mahfuz ast. Az Boji ashore niz boqi mondaast.

S. Mahmadulloh.

Инчунин кобед

SATO

SATO, asbobi musiqii torist, ki bo kamoncha menavozand. Sato dar bayni tojikoi, uzbekho, eroniyon, afgonho …