Malumoti ohirin
Home / Ilm / Abdulhayi Mujakharfi

Abdulhayi Mujakharfi

Abdulhayi Mujakharfi, Shaykh Abdulhayi Domullo Muhammadsobiri Abdulazim (1867, dehai Mujaharfi Rashtqatl 1931, mahallai Sariosiyoi Dushanbe), adib, donishmand va orifi tojik. Padari Abdulhayi Mujakharfi tahsilkardai yake az madrasahoi Bukhoro va muftii Mujaharf bud. Abdulhayi Mujakharfi tahsili ibtidoiro nazdi padar shuru karda, minbad az shaykh Shahobuddini YOzgandi (piri tariqat dar Tavildara) sabakhoi mazhabi giriftaast.

Abdulhayi Mujakharfi dar barobari ogohii komili mazhabi az ilmhoi roiji zamonaash – adab, sarfu nahvi forsiyu arabi, tasavvufu irfon, falsafa va amsoli inho khham bahramand gardidaast. Abdulhayi Mujakharfi asosan dar zodgohash ba talimu tadrisi masoili mazhabi mashuuliyat doshta, hamzamon asarhoi arzishmande niz ejod kardaast. Soli 1930 uro ba jurmi tabligoti mazhabi va dushmani Hukumati Soveti tuhmat karda, habs mekunand va soli 1931 hukmi qatlash ijro megardad.

Az Abdulhayi Mujakharfi merosi adabiyu ilmii arzishmande boqi mondaast: «Mufiz-ul-anvor» (risolai talimi-irfoni iborat az 5 bob), «Dalel-us-solikin» (asari manzumi ishqi-dini-akhloqi iborat az 3800 bayt), «Mufid-ul-muminin» (masnavii akhloqi-dini iborat az 4000 bayt), «Devoni ashor» (iborat az 968 gazal, tarjeot, masnavihoi khurd, ruboiyot (102 adad), munojot, mukhammasho, nat, tarikh, dubaytiho) va «Kanz- ul-mavoiz» (asari dini-akhloqii mansuri porahoi manzumdoshta, ki az 35 bob iborat ast). Tamomi in osori garonbaho bo khati zeboi nastaliqi muallif kitobat shudaand.

Ba itti loi shohidon Abdulhayi Mujakharfi boz chand asari digar ham doshtaast (az jumla «Oyinai shavq», «Gulzori taqdir»), ki to hanuz dastras nagardidaand. Dar osori Abdulhayi Mujakharfi ham mavzuhoi irfoni- akhloqi, ham matlabhoi sof dini- mazhabi va ham masoili ijtimoi, tarbiyavi va digar mavzuhoi dunyavi matrah gardidaand. Hatto dar masoi­li sof mazhabi ham Abdulhayi Mujakharfi mutaassib nabuda, voqebin ast.

Chunonchi dar «Mufid-ul-anvor meorad: «…maro ajab ast, ki mardum qati manozil va tayi marohil namuda ba haj meravand, ki to ba Kaba birasem, zero osori anbiyo dar on jost! Charo qati bodiyai nafsu havo namekunand, ki ba dilhoi khud birasand?!» Masnavihoi Abdulhayi Mujakharfi dar payravii masnavihoi Sanoi, Attor va Jaloluddini Rumi talif gardida, «Kanz-ul-mavoiz»-i u dar sabku uslubi «Guliston»-i Sadi va «Bahoriston»-i Jomi ejod shudaast. Abdulhayi Mujakharfi ruyu riyoro nameinsandid va chunin «zohidon»-ro mazammat kardaast:

Mashoikhhoi in davron tamomi rahzani dinand,

Hama aftoda dar domi fireboti shayotinand. Baroi saydi khalqon gustarida domi tazvire,

Giriftori havoi nafs, forig az gami dinand…

Abdulhayi Mujakharfi dar havzai adabii Bukhoroi Sharqi az sukhanvaroni maruf mahsub meyoft.

Os.: Abdulhayi Mujakharfi, Mufiz-ul-anvor va devoni ashor. Tadvini Abdulhayi Mujakharfi  Khurosoni va B. Karimov, M., 2003.

Ad.: Khurosoni A. M., K a r i m o v B., Abdulkhayi Mujakharfi. Almanakhi Borgohi sukhan, kit. 1, M., 2003; Shoironi Movarounnahr. Tahiyavu tadvini Abdulhayi Mujakharfi Khurosoni, D., 2006.

Инчунин кобед

SATHI VINTI

SATHI VINTI, sathest, ki khati £ hangomi dar girdi mehvari nojunboni OO’ bo surati kunjii …