SEZDHOI PARTIYaI KOMMUNISTII BUKhORO

SEZDHOI PARTIYaI KOMMUNISTII BUKhORO. Sezdi 1-um (muassison) 30 may -11 iyuni 1919 dar Toshkent barpo gardad. Dar on 10 nafar vakil — azoyoni Komiteti Markazii (muvaqqatii) Partiyai Kommunistii Bukhoro (PKB) va namoyandagoni shubahoi dar Samarqand va Karki budai Partiyai Kommunistii Bukhoro ishtirok doshtand.

Ruznomai sezd:        Maruzai Komiteti Markazi (muvaqqati) dar borai vaziyati jori; Hisobothoi namoyandagoni shubai dar Samarqand va Karki budai partiya; Loihai Programmai Partiyai Kommunistii Bukhoro; Hisoboti moliyavii Komiteti Markazi (muvaqqati). Sezd vaziyati siyosii amorati Bukhororo tahlil karda, strategiya va taktikai Partiyai Kommunistii Bukhororo dar sharoiti navi tarikhi muayyan namud. Mu qarrar karda shud, ki sezd organi olii Partiyai Kommunistii Bukhoro buda, dar zarfi shash moh yak marotiba davat karda meshavand. Sezd loihai Programmai Partiyai Kommunistii Bukhororo muhokima karda, ba on islohu ilovaho darovard. Sezd zarurati dar bayni ommahoi mehnatkashi amorati Bukhoro harjoniba vusat dodani kork agitasioniyu siyosiro takid namud, taklif kard, ki kori revolyusioni boyad dar hududi amorat avj girad. Sezd organhoi rohbarikunaqdai Partiyai Kommunistii Bukhororo intikhob namud.    I. Keldiev.

Sezdi 2-yum 26—27 iyuni 1919 dar Toshkent barpo gardid. Zud (bada 15 ruzi Sezdi 1-um) davat shudani sezd az on sabab bud, ki hangomi guzaronidani Sezdi 1-um ba rohbariyati Partiyai Kommunistii Bukhoro unsurhoi maydaburjuazi dokhil shuda, rohi amaliyoti irodaparastiro pesh girifta budand. Dar sezd vakiloni tashkilothoi partiyavii Samarqand, Koton, Karki va gayra ishtirok doshtand. Ruznomai sezd: Dar borai vazilti jori; Hisoboti raisi Partiyai Kommunistii Bukhoro; Hisoboti vakiloni mahalho; Maruza dar borai vaziyati baynalkhalqi va dokhilil RSFSR; Intikhobi organhoi rohbarikunandai partiya.

Sezd «Dar borai vaziyati jori» rezolyusiya qabul karda, siyosati Hukumati Sovetiro nisbat ba khalqhoi Sharq tabrik namud va chorabinihoi Komiteti Markazi Partiyai Kommunistii Bukhoro (b)-ro, ki muqobili siyosati davlathoi imperialisti budand, yakilona tarafdori namud. Sezd qayd kard, ki amorati Bukhoro ba takyagohi kontrrevolyusiya dar Osiyoi Miyona va plasdarmi imperialistii anglis bar ziddi Turkistoni Soveti tabdil yoftaast. Dar hisoboti Komiteti Markazi Partiyai Kommunistii Bukhoro mustahkam shuda safhoi partiya, afzoishi tasiru nufuzi on dar bayni mehnatkashon va behtaf shudani faoliyati tashkilothoi partiyavi qayd karda shud. Sezd guruhi ziddipartiyavii Usmonkhoja Pulodkhojaevro fosh karda, azoyoni onro az partiya khorij namud. Sezd organhoi rohbarikunandai Partiyai Kommunistii Bukhororo intikhob kard.

S. Mirzokarimov

Sezdi Z-yum 26—31 dekabri soli 1919 dar Toshkent barpo gardid. Dar on 20 vakil ishtirok namud. Ruznomai sezd: Hisoboti Komiteti Markazii Partiyai Kommunistii Bukhoro; Maruzai shubahoi mahallii partiya; Maruza dar borai vaziyati baynalkhalqi va Dokhilii RSFSR; Intikhobi organhoi rohbarikunandai partiya. Sezd inkishofi harakati revolyusioni va tadrijan pukhta rasidani vaziyati revolyusioniro dar amorat ba nazar girifta lozim donist, ki dar nazdi shubahoi mahallii partiyavii Kogon, Samarqand, Kattaqurgon, Chorjuy, Karki, Tirmiz, Marv va Poltorask komitethoi revolyusioni barpo karda shavad, ki onho vazifahoi amalii ba revolyusiya tayyor kardani ommaro ba uhda girand.

Dar rezolyusiyai sezd makhsus qayd gardid, ki kori tashviqotiyu targibotiro dar bayni askaroni amir purzur namuda, dar Samarqand va Poltorask quvvahoi musallahi revolyusioni barpo karda shavand. Dar qarorhoi sezd ba purzur kardani agitasiyai revolyusioni diqqati makhsus doda shud. Sezd ba Komiteti Markazi Partiyai Kommunistii Bukhoro suporish dod, ki faoliyati shubahoi partiyaviro dar propaganda va agitasiyai bayni dehqononi Bukhoro rivoj dihad, dar asosi propagandai ideyahoi sosializmu kommunizm va faoliyati komunistoni pinhonkor shurishi khalqiro tashkil namoyad. Sezd organhoi rohbarikunandai Partiyai Kommunistii Bukhororo intikhob namuda, qaror kard, ki organhoi Komiteti Markazi partiya — jurnali «Tong» («Subh») dar Toshkent va gayra «Qutulush» («Ozodi») dar Kogon tasis doda shavad.

Sezdi 4-um 16—19 avgusti soli 1920 dar Chorjuy barpo gardid. Dar on 86 vakil bo ovozi halkunanda va 24 vakil bo ovozi mashvarati ishtirok doshtand. Bo suporishi Komiteti Markazi Partiyai Kommunistii Bukhoro (b) ba kori sezd M. V. Frunze rohbari kard. Ruznomai sezd: Dar boredi vaziyati jori; Dar borai revolyusiyai Bukhoro; Dar borai munosibati Partiyai Kommunistii Bukhoro ba javonbukhoroiyon; Masalahoi tashkili; Intikhobi organhoi rohbarikunandai partiya. Sezd shurishi musallahro vositai asosii sarnagun kardani amorati Bukhoro donista qaror namud, ki khalqi Bukhoro az zanjiri zulmu asorat ozod, va hokimiyati korgaru dehqon tashkil karda shavad. Partiyai Kommunistii Bukhoro khalqro ba shurish davat namud, baroi barpo kardani fronti yagonai tashkili quvvahoi revolyusioni va demokrati diqqati jiddi dod. Sezd bloki Partiyai Kommunistii Bukhororo bo tashkiloti javonbukhoroiyon (bar ziddi dushmani umumi— amir) maqul donist. Sezd organhoi rohbarikunandai Partiyai Kommunistii Bukhororo intikhob namud. Vay dar tayyor kardavi Revolyusiyai khalqii Bukhoro maqomi muhim losht A. Fuzaylov.

Sezdi 5-um 28—25 fevrali soli 1921 barpo gardid. Dar on 148 vakil bo ovozi halkunanda, 3 vakil bo ovozi mashvarati ishtirok doshtand. Ruznomai sezd: Dar borai ba Internasionali Kommunisti dokhil shudani Partiyai Kommunistii Bukhoro; Dar borai tashkili Armiyai Surkh, Dar baroi ozodii zanon va barobarhuquqii millatho; Dar borai guzaronidani islohoti zamin, taqsimi zamin ba dehqononi bezamin va kamzamin. Sezd qayd namud, ki faqat dar holati yorii doimii iqtisodiyu siyosii RSFSR ba RKhSB va RKP(b) ba Partiyai Kommunistii Bukhoro, vazifahoi digargunsozihoi sosialistiro dar Bukhoro bomuvaffaqiyat hal kardan mumkin ast. Sezd barobarhuquqii hamai millathoi sokini Respublikai Bukhororo elon kard va qaror dod, ki baroi ozodii zanon tadbirho andeshida shavand; harakati ittifoqhoi kasabaro vusat doda, Ittifoqi Javononi Kommunisti tasis karda shavad. Khavfi harbiero, ki dastahoi bosmachiyon ba respublika meovardand, ba nazar girifta, sezd qaror kard, ki 20 foizi hamai kommunistoni Bukhoro ba muborizai ziddi bosmachiho safarbar karda shavad. Dar sezd rezolyusiyai «Oidbavazifahoi Komiteti Markazi Partiyai Kommunistii Bukhoro» va murojiatnoma ba Komijroiyai Internasionali Kammunisti. Sezd organhoi rohbarikunaqdai Partiyai Kommunistii Bukhoro va Ustavi navi Partiyai Kommunistii Bukhororo, ki dar asosi Ustavi RKP(b) tartib doda shuda bud, qabul kard.

Sezdi 6-um 15—20 dekabri soli 1921 dar Bukhoro barpo gardid. Dar on 160 vakil ishtirok dosht. Ruznomai sezd: Maruza dar borai vaziyati jori; Programmai Partiyai Kommunistii Bukhoro; HarakatiIttifoqhoi kasaba; Masalai tashkili; Dokhil shudan ba Internasionali Kommuyaisti; YOri ba aholii gurusnagikashandai Rossiya; Dar borai komsomol; Hisoboti Komiteti Markazi Partiyai Kommunistii Bukhoro,  Intikhobi organhoi rohbarikunaddai Partiyai Kommunistii Bukhoro. Sezd Programmai Partiyai Kommunistii Bukhororo qabul kard. Dar programma qayd meshud, ki Partiyai Kommunistii Bukhoro tarafdori taraqqi dodani sanoat ast va davlat boyad ba muaosisahoe, ki baroi mamlakat ahamiyati kalon dorand, rohbari namoyad. Dar sohai khojagii qishloq programma chunin hisob mekard, ki zaminhoi davlati ba dehqononi bebizoat taqsim karda shavand, dar ayni zamon baroi hamai onone, ki ba zamin muhtajand, fondi davlati ba vujud ovarda shavad. Dar sohai maorif programma zarur meshumorid, ki talim boyad ba zaboni modari, bepul, ba hama dastras va az tasiri ruhoniyon ozod boshad. Programma takid mekard, ki har yak azoi partiya bo raftori shakhsii khud dar oila dar masalai ozodii zanon namuna boshad. Sezd ba Komiteti Markazi RKP(b) murojiat karda khohish namud, ki Partiyai Kommunistii Bukhororo ba hayati RKP(b) qabul kunad. Fevrali 1921 Partiyai Komunistii Bukhoro rasman ba hayati RKP(b) qabul shud. Sezd organhoi rohbarikunandan Partiyai Kommunistii Bukhororo intikhob namud.

Sezdi 7-um noyabri soli 1922 dar Bukhoro barpo gardid. Sezd masalai muborizai ziddi bosmachigiro muhokima kard. Dar qarori sezd takid meshud, ki organhoi mahalliihukumat payvasta mustahkam, az unsurhoi jinoyatkor toza va kormandoni sanjidashudayu bovijdone, ki dar bayni aholi obru paydo karda metavonand, ba in organho tain shavand. Chunin nukta qayd gardid, ki baroi jalb kardani aholi ba muborizai faolonai ziddi bosmachigi marakai vasei tashviqotu targibot vusat doda, diqqati asosi ba fahmondani mohiyat va tabiati bosmachigi va amaliyoti bosmachiho, ki khojagii halqro kharobu dehahoro vayron mekardand, ravona karda shavad; ba nazdikshavii dehqononi dindor va qismhoi askaroni surkh muntazam kushish karda, ba on noil boyad shud, ki har yak dehqon dar shakhsi askaroni surkh homii khudro binad. Sezd muvofiqi direktivai Komiteti Markazii RKP(b) az 21 avgusti 1922 baroi barham dodani bosmachigi dar Bukhyuro choraho andeshid.

Sezdi 8-u m 15 yanvari soli 1924 dar Bukhoro barpo gardid. Sezd rohi navi sokhtmoyai partiyaviro muhokima karda, kushishhoi baze kommunistonro, ki dardokhili partiya guruhho va fraksiyaho tashkil kardani budand, mahkum namud, ba hayati navi Komiteti Markazii suporish dod, ki muntazam safhoi partiyaro az unsurhoi begona toza kunad va az doirai korgaronu muzduron purra namoyand. Dar sezd doir ba barqarorkunii khojagii khalqi reslublika, ki dar davrai poydorkunii Hokimiyati Soveti va Jangi grajdani vayron shuda bud, tadbirho andeshida shudand.

A. Qodirov, Sh. Jalilov.