تونّیل، تونل انگلیسی tunel) ، انشائات زیرزمینی ا خود زیرآبییست برای حرکت نقلیات، دیگر کردن مسیر آب، گذرانیدن کامّونیکسیهها و غیره. اندازة تونّیل به تعیینات آن و شرایطهای تایاگرافی، گیالاگی، اقلیمی محل وابسته است. نخستین تونّیل کشتیگرد (تقریباً 160 م) در فرنسیه (آخر عصر 17) و اوّلین تونّیل راه آخر (تقریباً 1190 م) در بریتنیة کبیر (1826-30) ساخته شده بود.
در تاجیکستان با مقصد آبیاری نمودن زمینهای بیکارخوابیدة دشت دنغره تونّیل دنغره (درازیاش تقریباً 13500 م) به استفاده داده شد (1986) ، که یکی از کلانترین تونّیلهای مملکت به حساب میرود. ساختمان تونّیل نقلیاتی انزاب سر شده است. ا. طاهراو