Tarikhi Niderland

Niderlandi tarikhi (nem. Niderlanchen, fransavi Rays-Bas, gollandi Naderland — aynan mu­zofothoi poyon), dar asrhoi miyona viloyate bud dar Shimolu Garbi Evropa, bayni bahri Shimoli va kuhhoi Ardenn, dar havzai daryohoi Reyn, Maas va Shelda (hududi hozirai Belgiya, Niderland, Lyuksemburg va qismi khurdi Shimolu Sharqi Fransiya). To asrhoi 14—15 mulkhoi feodalii az jihati siyosi parokandae buda, aksari onho dar asrhoi 14—15 tobei davlati Burgundiya gardidand, dar okhiri asri 15 boshad, zerdasti Gabsburgho shudand. Soli 1548 hamai mulkhoi Niderland, ki ba okru­gi Burgundii «Imperiyai Rimi muqaddas» dokhil budand, dar hayati 17 muzofot sarzamini yagona elon gardidand. Niderlandro volii Gabsburgho bo yorii Soveti davlati idora menamud. Organi oli Shtathoi generali hisob meshudand. Aksari organhoi markazii idora dar Bryussel gird omada budand.

Niderland ba yake az muhimtarin markazhoi Madaniyat va ilmi Evropai Fapbi tabdil yoft. Niderland zodgohi bisyor faylasufhoi buzurgi asrhoi miyona,

vataii sarvari gumanizmi davrai Ehyo Erazmi Rotterdami bud. Dar Niderland ba zabonhoi fransavi va niderlandi adabiyoti boe bud; maktabhoi niderlandii sanathoi memori tasviriyu musiqi tashakkul yoftand va berun az hududhoi Niderland shuhrat paydo kardaand. Agarchi dar Niderland judoii siyosii muzofotho vujud doshta, millat va zaboni yagonae tashakkul nayofta bud, vale madaniyati onro (to asri 16) odatan hamchun madani­yati yagona ba qalam medihand.

Niderland badi inqirozi «Imperiyai Rimi muqaddas», az soli 1556 ba shohi Ispaniya Filippi II tobe shud. Inkishofi barmahali munosibathoi kapitalisti, zulmi iqtisodi, siyosi va dinii mutlaqiyati Ispaniya Niderlandro ba markazi revolyutsiya burjuazi tabdil dod (nig. Revolyutsiyai burjuazii asri 16 dar Niderland). Badi revolyu­tsiya, ki on tanho dar shimoli mamla­kat galaba kard, Niderland ba du hissa taqsim shud: dar Shimol davlati mustaqil — Respublikai muzofothoi muttahidan Niderland (Respublikai Gollandiya) tashkil yoft; qismi janubi mamlakat, ki zeri yugi Ispaniya monda bud, Niderlandi ispani nom girift va badi jangi solhoi 1701—1714 ba Avstriya hamroh karda shud. Solhoi 1814—1815 muvofiqi qarordodi Kongressi Vena har du qismi Niderlandi sobiq ba podshohii Niderland muttahid karda shuda, muzofothoi chapi on zeri itoati Gollandiya mondand. Dar natijai Revolyutsiya Belgiya (1830) dar Niderlandiyai Janubi davlati mustaqil— Belgiya tashkil yoft. Nomi «Podshohii Niderland» tanho ba Niderlandi Shi­moli mansub shuda mond. Nig. Ni­derland.