Malumoti ohirin
Home / Biologiya / TUTAKALI

TUTAKALI

tutakali

TUTAKALI, tutakalit, tutakalak, zangbuya, zangpoya, mushlak, mushbuyak, alafi mush, shavkaron (Sonium makulatum), yak nav giyohi badbui khele pahrnok (az oilai chatrgulho). Bekhash dukshakli safedtob. Poyaash rost, darunkholi, sershokh, to 2 m qad mekashad. Barghoi qismi poyoni poya dumchadaroz, segushai parshakl (daroziashon to 90 sm va barashon to 70 om), miyona va boloi —khurd (daroziashon 0,5—15 sm, barashon 0,1—9 sm). Poya va dumchai bargi tutukali kholhoi surkhtob dorad. Gulash 5-bargai safed, tukhmash dupalla (daroziash 3—3,5 mm), bayzashakli darozruya yo girda. May — iyun gul mekunad. Tukhmash az iyun sar karda mepazad. Resha, bargu poya va gulu tukhmi on badbuy (bui mush meoyad) ast. Chunone, ki Bedil guftaast:

Nazare ku, ki kunad rangi gul az otash farq?

Shomae ku, ki shavad mudriki mushk az mushlak?

Dar kalori rohho, bogho, nishebii kuhho, kanori juyu daryo va chashmaho mesabzad. Tutukali az qadim chun giyohi zahrnok malum ast. Bino ba malumoti makhazho faylasuf va donishmandi davrai atiqa Suqrotro bo «nushoki»-e, ki az tutukali taiyor mekardand, ba marg rasonidaand. Abualii Sino tutukali (shavkaron)-ro zahri halohil hisobidaast. Vale az on marhame sokhta ba niqras (podagra) mebast. Tabibon tutukaliro baroi tabobati kasalihoi gunogun istifoda meburdand, lekin bisyor bemoron zahrolud meshudand. Dar vaqti zahroludi chashmi khira, gushi kar, mardumaki chashm vase shuda, sar charkh mezanad. Hangomi sakht zahrolud shudan uzvhoi nafas falaj megardand. Malum shudaast, ki tukhmi tutukali 1,3— 1,4% alkaloidhoi khele zahrnok (koniin, metilkoniin, kontidrin va gayra) dorad.

Adabiyot: Khodjimatov M., Bobokhodjaeva S., Soderjanie i kachestvenniy sostav biologicheski aktivnikh veshestv v coinum masulatum L, «Izv. Akademii Nauk Tadjikskoy SSR», Otdel biolioteka nauk, 1973, M 2; Sadikov Yu. D., Khodjimatov M. Alkaloidi coinum masulatum,  Dokladi Akademii Nauk Tadjikskoy SSR. 1983, № 8.        M. Hojimatov, Yu. Sodiqov.

Инчунин кобед

safedaho

SAFEDAHO

SAFEDAHO, proteinho, moddahoi organikii kalonmolekulai tabiiero guind, ki az aminokislotaho tarkib yofta dar sokhtu faoliyati …